Vergeet die minimale dienstverlening

Zou Bart De Wever het idee van een minimale dienstverlening bij de spoorwegen al hebben laten varen? Toen de N-VA-voorzitter aan de vooravond van de Franstalige 48-urenstaking het idee lanceerde om bepaalde intergewestelijke treinlijnen te ‘knippen’, struikelden zijn tegenstanders net niet over elkaar om het leukste grapje te maken. Niemand merkte op dat De Wever met een oplossing kwam voor een probleem dat al geneutraliseerd zou zijn door de minimale/gegarandeerde dienstverlening – waar zijn partij in theorie felle voorstander van is. 

Alleen naïevelingen beschouwen de minimale dienstverlening als verworven. Brave optimisten baseren zich daarvoor op het federale regeerakkoord, waar inderdaad gesproken wordt over een ‘gegarandeerde dienst’. De bewuste passage wordt beschouwd als een belangrijke trofee voor N-VA en Open VLD, en een opvallende toegeving van CD&V. ‘Indien geen akkoord kan bereikt worden binnen een redelijke termijn, zal de regering zelf een wetgevend initiatief nemen’. De formulering blijft wel vrij vaag. Het regeerakkoord houdt bovendien nog een stevige slag om de arm: er ‘zal geen afbreuk gedaan worden aan het stakingsrecht‘. 

Na een dik jaar Michel I kan je de valstrikken van CD&V al een beetje voorspellen. De christendemocraten, met de sluwe Kris Peeters voorop, zullen maandenlang moeilijk doen over de concrete uitwerking van de ‘gegarandeerde dienst’. Voor N-VA en Open VLD wordt het een politieke en technische uitputtingsslag, die veel energie en een reeks toegevingen zal kosten. Uiteindelijk zal de CD&V dan grootmoedig ’toegeven’, en de ‘belangrijke overwinning’ gunnen aan de afgematte coalitiepartners. Vervolgens mogen N-VA en Open VLD pronken met een symbool, dat voor de reiziger helemaal niets zal veranderen, omdat de spoorbonden alle touwtjes in handen houden om stokken in de wielen te steken. 

Twee keer betaald, niets gewonnen

Als N-VA niet uitkijkt, zal de partij straks dubbel betalen voor de minimale dienstverlening. Een eerste keer in de ministerraad, als de partij andere voornemens moet inslikken om de ‘gegarandeerde dienst’ binnen te halen. Een tweede keer in het kieshokje, omdat geen enkele pendelaar na de invoering van de zogezegd gegarandeerde dienst enige verandering heeft gemerkt. In 2019 kunnen de christendemocratische spin doctors, niet eens onterecht, sneren en smalen om die zwakke ‘kracht van verandering’ die, ondanks grote woorden, weinig tastbaar verschil kan voorleggen. 

De minimale dienstverlening is une fausse bonne idée. Het is een aanlokkelijk concept, omdat het appeleert aan het rechtvaardigheidsgevoel én een afkeer voor de stakingsverslaafde vakbonden. De feitelijke gijzelingsacties die (zeker de Franstalige) vakbonden zo gretig lanceren, zijn inderdaad wraakroepend. Toch moeten voorstanders van de minimale dienstverlening oog hebben voor de politieke realiteit. In de praktijk zal de minimale dienstverlening politiek veel te duur betaald worden. Bovendien koopt de reiziger er niets mee, omdat het concept op het terrein helemaal uitgehold zal worden. De spoorbonden hebben geen rechtspersoonlijkheid én geen schaamte. Het volstaat om een paar seinhuizen of wissels plat te leggen, en geen enkele trein is nog gegarandeerd. 

N-VA zou er goed aan doen het concept van minimale dienstverlening stilletjes te begraven. De reiziger heeft meer baat bij ingrepen die echt iets verbeteren op het terrein. De politiek moet volop inzetten op modernisering en performantie. Sleutel aan het statuut van het personeel. Reken af met concrete wantoestanden. Introduceer frisse, nieuwe concepten, geïnspireerd door de moderne bedrijfscultuur in de privé. Roei de benoemingscultuur uit met wortel en tak. Een concreet idee, zoals het knippen van bepaalde intergewestelijke lijnen (hun behoud is meer politiek geladen dan hun eliminatie), zou weleens meer kunnen betekenen voor de pendelaars dan een lege doos zoals de minimale dienstverlening. Natuurlijk zullen de spoorbonden zich met hand en tand en nieuwe stakingen verzetten tegen élke innovatie – ze doen maar. Als de reiziger er uiteindelijk maar beter van wordt.  

Met de CD&V binnen de regering en de vakbonden binnen de NMBS hebben de hervormingsgezinde krachten taaie tegenstanders. In zo een situatie is er maar één gouden raad: Pick your battles wisely.