Vlaamse regeringscrisis: lang gewacht maar allesbehalve onverwacht

Chris Janssens, fractieleider voor het Vlaams Belang in het Vlaams Parlement, laat zijn licht schijnen over de crisis in de Vlaamse regering. ‘Door na de verkiezingen een coalitie van verliezers te vormen om zo het mislukte Zweedse beleid verder te zetten, was deze regering bij voorbaat verloren’, aldus Janssens. 

Terwijl federaal het Vivaldi-misbaksel haar tanden stukbijt op de asielcrisis en al vechtend over straat rolt, is de sfeer in de Vlaamse regering zo mogelijk nog slechter. De regering-Jambon is immers in diepe crisis. Mocht Jan Jambon premier zijn geweest in plaats van minister-president, dan was hij al naar de koning gestapt om het ontslag van zijn regering aan te bieden. Niet mijn woorden, maar die van hemzelf. Dat er iets meer dan slechts een ‘parfum de crise’ in de Vlaamse regering hing, was al langer duidelijk in de Wetstraat. De walm ervan is nu ook tot in de Dorpstraat doorgedrongen.

De directe aanleiding voor de regeringscrisis is het stikstofakkoord dat een jaar geleden met veel triomf werd aangekondigd. Een heus boerenverzet en 20.000 bezwaarschriften later blijft er van de oorspronkelijke euforie nog maar bitter weinig over. De Vlaamse regering raakte verstrikt in haar eigen tegenstrijdigheden en is ondertussen bijna verstikt. Maar voor de echte oorzaak van de crisis moeten we verder teruggaan in de tijd.

Bart De Wever beweerde na de verkiezingen het signaal van de kiezer begrepen te hebben

De verkiezingen van 26 mei 2019 zorgden zowel op federaal als op Vlaams vlak voor een afstraffing van de Zweedse regeringspartijen. Het verlies was zo groot dat op Belgisch niveau een heropstart van de regering-Michel mathematisch zelfs niet meer mogelijk was. Hoewel de N-VA veel stemmen had verloren, bleef zij de grootste partij, gevolgd door het Vlaams Belang. Beide Vlaams-nationalistische partijen kwamen echter enkele zetels tekort om samen een Vlaamse regering te vormen.

Omdat N-VA-voorzitter Bart De Wever voor dit avontuur geen derde partij kon of wou overtuigen, besliste hij om de door de kiezer afgestrafte Zweedse formule met CD&V en Open Vld te reanimeren. Hij beweerde nochtans het signaal van de kiezer begrepen te hebben. Quod non. In plaats van zelf deze onsamenhangende regering van verliezers te leiden, schoof hij het minister-presidentschap als troostprijs door naar zijn partijgenoot Jan Jambon. Die genoot bij zijn aantreden nog enigszins respect voor zijn optreden als minister van Binnenlandse Zaken in de nasleep van de terreuraanslagen van 2016. De N-VA trachtte Jambon als regeringsleider in de verf te zetten onder de naam ‘Sterke Jan’, maar die verwachtingen zou hij nooit kunnen inlossen.

Hoewel linkse commentatoren initieel beweerden dat de geur van het Vlaams Belang over het regeerakkoord van de nieuwe Vlaamse regering hing, bleek al snel dat dit met blauwe inkt was geschreven. Niet het blauw van meer vrijheid en minder overheid, maar het blauw van Bart Somers en Sihame El Kaouakibi. Het stedelijke blauw van multiculturaliteit en praktijktesten om de Vlaming als racist te stigmatiseren. Allesbehalve donkerblauw, maar eerder appelblauwzeegroen.

Bovendien ging de groene kleur ervan steeds feller doorschijnen onder invloed van minister van Omgeving Zuhal Demir. Hoewel zij bij haar eedaflegging allerminst onder de indruk was van haar bevoegdheidspakket, ontpopte zij zich op Leefmilieu als een groene khmer. Dit departement, dat jaren in handen van CD&V was geweest, werd met haar goedkeuren geïnfiltreerd door groene gekkies. Verplichte elektrificatie van het Vlaamse wagenpark, nog sneller dan de Europese mandarijnen willen, was onder meer het gevolg. Intussen raakten Demir en de N-VA steeds meer in de ban van de stikstofwaanzin.

Stikstofarrest werd nieuwe leidraad

Het arrest van de Raad voor Vergunningsbetwistingen van 25 februari 2021 vernietigde de vergunning voor de uitbreiding van een kippenstal in het Limburgse Kortessem en zou bekend worden als het zogenaamde ‘stikstofarrest’. Hoewel de N-VA voor de verkiezingen van 2019 lak had aan de beslissingen van activistische rechters, werd deze rechterlijke beslissing haar nieuwe leidraad. Om te verhinderen dat het tot een vergunningenstop zou komen, besliste de Vlaamse regering dat de uitstoot van stikstof drastisch moest dalen.

Met het stikstofakkoord van 2022 werden de pijlen op de Vlaamse landbouw gericht. Ondanks de agrarische wortels van Vlaanderen werd deze primaire sector niet meer als essentieel maar eerder als een last beschouwd. Tientallen landbouwbedrijven moeten verplicht de deuren sluiten, waaronder de eeuwenoude abdijboerderij van Averbode.

Dat Vlaanderen zich niet zo snel neerlegde bij de dictaten van dit stikstofakkoord, bleek uit de 20.000 bezwaarschriften. Ook coalitiepartners CD&V en Open Vld konden zich er steeds minder in vinden. Waar het verzet van de liberalen aangevoerd werd door voormalig voorzitter Gwendolyn Rutten en slechts ingegeven was vanuit opportunistische redenen, lag dit anders voor de christendemocraten. Zij zijn van oudsher geïnfiltreerd in allerlei organisaties die de belangen van boeren behartigen.

Wie niet naar de kiezer luistert, verliest vroeg of laat

De sfeer tussen N-VA en Open Vld was na de vorming van de Vivaldi-regering op federaal niveau lange tijd zeer slecht. De nieuwe stijl van CD&V bracht beide partijen terug samen. Na het ontslag van Joachim Coens als partijvoorzitter nam zijn voormalige concurrent Sammy Mahdi het roer over bij de christendemocraten. Die had als staatssecretaris voor Asiel en Migratie de ‘particip-opposition’-methode van MR-voorzitter George-Louis Bouchez leren kennen en beslist om die zelf op Vlaams niveau te gaan hanteren. Daarbij worden beslissingen van de regering stelselmatig afgekraakt alsof men tot de oppositie behoort om ze vervolgens toch slaafs uit te voeren.

Het enige resultaat daarvan is dat het nu ook voor buitenstaanders duidelijk is dat de Vlaamse regering niet meer werkt. Vlaams minister-president Jan Jambon toonde zijn zwakte als regeringsleider door zelf te smeken om een junta van de partijvoorzitters om de crisis te bezweren.

Het is afwachten welke beslissing de Vlaamse regering uiteindelijk zal nemen. Maar dat deze regeringscrisis er ooit zou komen, stond in de sterren geschreven. Opgeschrikt door het heropleven van het Vlaams Belang besliste de N-VA om opnieuw met de liberalen en christendemocraten in zee te gaan. Door na de verkiezingen een coalitie van verliezers te vormen om zo het mislukte Zweedse beleid verder te zetten, was deze regering echter bij voorbaat verloren. Wie niet naar de kiezer luistert, verliest vroeg of laat.

Deze regering heeft dan ook nooit enige samenhang gehad en bestaat uit partijen die allemaal een identiteitscrisis beleven. De N-VA is haar Vlaams-nationalisme vergeten en gedraagt zich als een groene partij. De liberalen geven niets meer om het liberalisme en het individu, met uitzondering van de eigen individuele carrières. En bij de christendemocraten zijn ze helemaal het noorden kwijt. Deze Vlaamse regering is helaas de grootste anti-reclame voor meer Vlaamse zelfstandigheid.