Praktijktesten zullen bevolkingsgroepen opzetten tegen elkaar

Praktijktesten worden ingezet in de strijd tegen zogenaamde structurele discriminatie. De moeizame toegang voor allochtonen tot de huurmarkt is één van de uitgangspunten. Een ander uitgangspunt is dat bepaalde etnische groepen minder zouden worden uitgenodigd op sollicitaties. Dit alles zou steeds neerkomen op ‘racisme’. Maar praktijktesten gaan juist in tegen de vrijheidsmentaliteit en misleiden de burger. Professor Pieter-Paul Verhaeghe (VUB) meent dat deze testen zelfs tijdverlies zijn, omdat ze de essentie van het probleem niet aanpakken.

Eerder dit jaar stelde de Vlaamse Regering een expertencomité samen om een monitoringsysteem uit te werken dat discriminatie in kaart moet brengen. Hieruit vloeide een systeem van ‘correspondentietests’ voort. Het gaat om fictieve aanmeldingen voor een woning of om fictieve sollicitaties. Er worden daarbij telkens meerdere brieven verstuurd, elk ondertekend met een Vlaamse naam en met een naam die verwijst naar een allochtone achtergrond, met als doel om eventuele discriminatie te kunnen opsporen.

Volgens minister van Samenleven Bart Somers (Open Vld) kan de regering op basis hiervan sensibiliseringsacties ondernemen om sectoren op tekortkomingen te wijzen. Steden en gemeenten zijn vrij om deze tests in te zetten en Vlaanderen kiest er nu voor om het systeem toe te passen op de woningmarkt.

Stasipraktijken ter bescherming van kaduke wetgeving

In Vlaanderen is de integriteit van én het vertrouwen in onze publieke dienstverleners zeer belangrijk. Praktijken waarbij ambtenaren liegen tegen hun burgers doen echter denken aan Stasipraktijken en ondermijnen het vertrouwen van de burger in de overheid.

Want dat doen praktijktesten nu eenmaal: zij laten ambtenaren liegen. Niet alleen het vertrouwen van de burger wordt geschonden, maar ook de zingeving van het werk van de ambtenaar. Velen onder hen zien zich immers — terecht — als een publieke dienaar die met de nodige deontologie de ‘res publica’ bewaakt: een nobele roeping die het algemeen nut vooropstelt. Een ‘mystery caller’ die zich valselijk voordoet als een potentiële huurder heeft daar nog weinig mee te zien.

De tests versterken onnodig de staatscontrole en ze beknotten daarenboven de autonomie van de huurmarkt. Zo gaat deze discriminatiewetgeving eigenlijk in tegen de notie van zelfbeschikking en eigendom. Het afnemen van de keuzevrijheid van de makelaars of verhuurders door het opleggen van een keuze via deze tests, staat haaks op het vrijheidsbeginsel.

En zijn praktijktesten wel een effectief wapen tegen racisme?

Racisme is een wereldwijd fenomeen. Gelukkig hoort Vlaanderen bij de landen waar dit fenomeen zich het minst voordoet. Volgens professor Verhaege (VUB) is de uitdaging om een betaalbare woning op de private huurwoningmarkt te vinden, groter dan de muur van discriminatie waartegen men moet opboksen. De tests schieten dus hun doel voorbij.

Praktijktesten kunnen bevolkingsgroepen daarentegen tegen elkaar opzetten en aldus het omgekeerde effect bekomen dan hetgeen werd beoogd. Een betere oplossing zit uiteraard in het beschermen van verhuurders tegen wanbetaling, afbraak en het niet nakomen van contracten.

Het echte probleem is dat discriminatie en sociale uitsluiting in de structurele Vlaamse wooncrisis hand in hand gaan. Het aanbod van betaalbare woningen is simpelweg te beperkt, zeker in het goedkopere huursegment. Praktijktesten of andere instrumenten tegen discriminatie zullen niet volstaan om dit onderliggende probleem aan te pakken. De oplossing is tweevoudig. Meer en versneld investeren in sociale huisvesting én de verhuurdersgaranties aantrekkelijker maken.