Waarom nieuwe leerkrachten na 5 jaar het onderwijs verlaten

Laten we eens een bezoek brengen aan een school en kennismaken met de realiteit in het veld. Ik zal uw gids zijn. Ik ben weliswaar geen pedagoog of onderwijsdeskundige, ik ben een gepensioneerd ingenieur. Ik heb mij wat bijgeschoold en doe nu vervangingen in de middelbare school. Ik heb al 60 scholen kunnen helpen, gespreid over een periode van 12 jaar (gemiddeld 5 per jaar). Intussen heb ik meer dan 10 jaar aan voltijds equivalent gepresteerd.

Klas

Waar kunnen we beter beginnen dan in de klas? Begin van het schooljaar: kennismaking, vrolijke stemming, goede atmosfeer. Morgen begint het echte lesgeven. Pas dan wordt het ernstig. Na enkele weken kan er wel eens een klein akkefietje ontstaan met een leerling. Die vertelt het thuis of de directie komt het te weten. Of nee, soms loopt het nog anders. De leerling staat recht en zegt: ‘Meneer, ik ga nu naar de directeur!’

Na de lesuren wordt de leraar bij de directeur geroepen. De directeur: ‘Ach, je weet wel. Het zijn pubers. En vergeet niet, bij ons staat de leerling centraal’. Dat laatste weten de leerlingen en hun ouders maar al te goed. Zij vertalen dat als: ‘Wij zijn op school de baas’. Natuurlijk is de school er voor de leerling. Maar een betere leuze zou zijn: ‘Het leren staat centraal’.

Les

De volgende les kom je in de klas. Er is al wat gegiechel. Want iedereen weet het: de loser staat vooraan. En dan kun je nog van geluk spreken dat je geen conflict had met een leerling van vreemde origine. Dan was het immers niet alleen de loser, maar ook nog de racist. De directeur heeft je autoriteit volledig ondergraven. Toch moet je het nog een heel jaar volhouden.

Misschien vind ik wat steun bij de ouders. Die willen toch een goede opleiding voor hun kinderen? Weet je wat, volgende week hebben ze een toets. Dat is altijd een beetje een stressmoment. Ik stuur dus een bericht naar de leerlingen met een A4-tje extra eenvoudige uitleg, zodat het beter lukt.

Oeps, ik krijg reactie van een groep ouders: wat denk ik wel, dat ze één blad moeten kennen waarover geen les is geweest (6de jaar)? Middelbare school, de mooiste tijd van hun leven en ik ga hun jeugd verpesten met een extra A4-tje!

Vervanger

Als vervanger in een klas die al een tijdje zonder leerkracht zat, wilde ik na enkele lessen een toets geven om te zien of de leerlingen mee waren. Het woord toets was verkeerd overgekomen. Ik kreeg van de directeur een bericht dat dit niet doorging. Ik zei: ‘Sorry voor het woord toets. Ik zal een blad geven met vragen waar geen punten op staan. Ik wil alleen weten waar de leerlingen staan’. Mijn relatie met de directeur is niet meer goed gekomen.

Voor de herfstvakantie vragen de leerlingen mij in de klas of mijn vervanging na de vakantie verder gaat. Ik antwoordde: ‘Dat hangt ervan af of er nog vervanging nodig is’. Staat een leerling recht met een brief in de hand van de directeur naar de ouders: ‘Meneer, hier staat het, je komt niet meer terug’. Zo was ik geïnformeerd.

Leerlingenbegeleiding

Goed idee: de leerlingen die het moeilijk hebben, moeten geholpen worden. Daar sta ik volledig achter. Maar als een hele klas van gezonde sterke jongeren (6de jaar, wetenschappen-wiskunde) troost gaat zoeken bij de leerlingenbegeleiding omdat fysica te zwaar is? Mevrouw de begeleidster komt bij mij in de les (alle leerlingen in de klas). Ze wil met mij de cursus doornemen om te zien welke bladzijden ik moet schrappen. Ze waren immers op reis geweest en hadden geen tijd om dat allemaal te studeren.

In mijn vorige vervanging ben ik na 2 weken opgestapt. Men had mij verwittigd: ‘stedelijke context’ wordt dat nu genoemd in de vacatures op de VDAB-website. Ik kreeg van die leerlingen niets gedaan. Het was een TSO richting chemie. Het was al moeilijk om ze zover te krijgen dat ze een labojas aantrokken. De papieren vliegtuigjes vlogen in het rond. De smartphone was het meest gebruikte labo-instrument. Hoe moet ik nu punten geven? De lat lager leggen? Neen, de lat op de grond leggen.

Ik kreeg van een leerlinge een berichtje dat ze niet veel had kunnen doen in het labo omdat ze te veel werk had met het invullen van het Excel-blad (er was 4 uur labo!). Dat we echter wel eens over de punten konden praten. En dat ze ervan overtuigd was dat we tot een oplossing zouden komen. Met vriendelijke groeten.

Je kunt natuurlijk niet verantwoorden bij de directie dat bijna iedereen gebuisd is. Dan ben je namelijk een slechte leerkracht. Dus doe je maar alsof en zorg je dat het puntenresultaat mag worden gezien.

Inclusief onderwijs

Definitie: lesgeven op het niveau van de zwakste leerling.

Burn-out

En dat lesgeven? Zet het uit je kop als je in het onderwijs wil verdergaan. Volg liever een spoedcursus chiroleider zodat je de burn-out kunt vermijden. Bij een sollicitatiegesprek heeft een directeur het mij gezegd: ‘Als je ze in de klas kunt houden, dan ben ik al tevreden’.

Alle scholen doen acties om pesten onder de leerlingen te bestrijden. Maar wist je dat 1 op de 5 leerkrachten gepest wordt? Lees bijgevoegd artikel uit Klasse.

Een vaste benoeming in een school zoals hierboven geschetst is een vergiftigd geschenk. Als ik het als vervanger moeilijk heb, dan kijk ik eens naar de kalender en ik zie: nog 3 weken. Wel, zo lang hou ik het nog net vol.

Inspectie

Als de inspectie langskomt, dan is het gezellig koffiedrinken in het bureau van de directeur. Verder is het alleen administratieve rompslomp. Drie dagen kopieerwerk voor de leraar. In het archief examenbundels opzoeken van 5 jaar geleden. Onaangekondigd komt de inspectie nooit in een klas. Bang om met de realiteit geconfronteerd te worden.

Computers in de klas

De computer is een nuttig hulpmiddel en onmisbaar in onze moderne maatschappij. Een auto is dat ook, maar we zetten daarom toch geen kinderen achter het stuur? Daarom vind ik de hele hype rond de digisprong verkeerd. Het zal het leerproces schaden. Elk uur voor het scherm is immers een uurtje minder taal, wiskunde, fysica, aardrijkskunde, chemie en ga zo maar door. Beter geen computers voor de leerlingen tot ze in de 3de graad zitten. Pas vanaf dan kunnen ze die nuttig gebruiken. Computers worden ook steeds gebruiksvriendelijker. Een leerling in de 3de graad heeft het zo onder de knie. Eerder de computer opdringen is jammer van de tijdsverspilling. Nee, het is een schande van de verloren echte lestijden.

Leraarskamer

Laten we ons bezoek afsluiten met een kop koffie in de leraarskamer. Rustige, serene atmosfeer. Tot ineens een lerares in tranen uitbarst en niet te troosten is. De directeur, toevallig in de buurt, kent het probleem. Hij heeft meteen een oplossing: een bijspijkercursus klasmanagement en wekelijks een gesprek met een pedagogisch begeleider. Geen woord over het gedrag van de leerlingen. Hoewel ik ook gemor hoor op de achtergrond. Iets in de zin van: ‘Je bent pas goed bezig als de leerlingen van je zeggen: dat is een tang!’.

Begeleiders voor leerkrachten zijn er ook genoeg. Ik ken geen enkel ander beroep waar zoveel begeleiders paraat staan. Trouwens, mannelijke collega’s weten hoe je alles onder controle houdt. Ze leggen in detail uit hoe ze de klas met zowel trucjes als de harde hand onder controle houden. Na de koffie wandelen we toch nog eens door de gang waar enkele mannelijke collega’s lesgeven. Te oordelen naar het gejoel en rumoer dat ons tegemoet komt, loopt het daar ook niet zo goed met het ‘klasmanagement’.

Besluit

Je kunt alleen het lerarenberoep opnieuw aantrekkelijk maken door ervoor te zorgen dat de leerkracht kan lesgeven. Dat wil zeggen dat hij zijn autoriteit behoudt in de klas. Hiervoor zijn zowel de schooldirectie als de ouders verantwoordelijk. Vooral de schooldirectie speelt hierin een belangrijke rol. Die wil echter liever niet tegen de ouders zeggen dat het gedrag van hun zoon/dochter onaanvaardbaar is. Kwestie van het leerlingenaantal op peil te houden! Uit mijn ervaring schat ik dat het in 40% tot 50% van de scholen mis gaat.

Goede scholen

Ja, er zijn nog goede en zeer goede scholen. Mijn huidige vervanging is zo een school. Ik doe een vervanging van een zieke leerkracht waarvan het ziektebriefje om de 2 weken (mogelijks) verlengd wordt. Ik heb dus geen langetermijnwerkzekerheid. Maar dat hoeft ook niet. Ik ben met pensioen en kan mij zoiets permitteren. Ik kan mij wel voorstellen dat dit niet aantrekkelijk is voor iemand die met lesgeven zijn brood moet verdienen.

Zo, ons schoolbezoek zit erop. Ze zijn terug thuis. Nu nog een extraatje.

Werken na pensioen rendeert niet

Wat politici ook mogen beweren: werken na uw pensioen rendeert niet. Tenzij het zwartwerk is. Ik heb 40 jaar als ingenieur in de industrie gewerkt. Nadien was ik enkele jaren met prepensioen. Ik heb die tijd nuttig gebruikt om mij om te scholen tot leerkracht wetenschappen/wiskunde (ervaring als ingenieur en een masterdiploma in een technologische richting zijn toch een goede basis). Ik heb het diploma van pedagogische bekwaamheid behaald en heb lessen in de wetenschapsvakken gevolgd bij Thomas More in Sint-Katelijne-Waver en aan de universiteit van Antwerpen.

Zoals in de inleiding vermeld, ben ik nu met pensioen en doe ik vervangingen in de middelbare school. Ik heb al 60 scholen kunnen helpen, gespreid over een periode van 12 jaar (gemiddeld 5 per jaar). Ik heb intussen meer dan 10 jaar aan voltijdsequivalent gepresteerd. Wat is mijn salaris? Ik startte met 0 (nul) anciënniteit als beginnende leerkracht. Ik had immers nog niet als leraar gewerkt en kon maar weinig ervaring inbrengen. Die is namelijk vakgebonden. Je mag dan wel wat weten van wiskunde, fysica, chemie, biologie… het telt allemaal niet mee.

Zij-instroom

Politici beloven soms een hoger pensioen voor wie langer werkt. Vergeet dat echter maar. De belasting stuurt mij elk jaar een factuur van tussen de 7000 en 8000 euro. Ik ben namelijk de belastingaftrek van het pensioen kwijt. Ik word dus gestraft omdat ik werk na mijn pensioen. Van het lage loon hou ik netto minder dan de helft over.

Nu komt nog de extra discriminatie erbij. Als ambtenaar kun je namelijk wél al je dienstjaren inbrengen als anciënniteit. Ook als je nog nooit les hebt gegeven. Je hebt bijvoorbeeld gewerkt bij om het even welke overheidsdienst, het leger, de spoorwegen, intercommunales, bij erkende erediensten, de brandweer… allemaal geldig als anciënniteit voor leerkracht.

Nu weet je waarom de zij-instroom in het onderwijs zo moeilijk op gang komt. Nog iets voor de gepensioneerden: als gepensioneerde ben je een flink deel van je burgerrechten kwijt. Een voorbeeld: hoewel ik les geef, kan ik nooit ambtenaar worden, vast benoemd worden, of iets extra aan pensioenrechten opbouwen.

Als gepensioneerde zij-instroom moet je echt beschikken over een groot Moeder Theresa-gehalte.