Wallonië-kenner Pascal Verbeken: De Wever meer invloed op Waalse kiezer dan Hollande

De jongste tijd stond de ietwat politiek geïnteresseerde Fransman meer in het kieshokje dan bij de boulanger voor z’n baguette. Eerst moest een president worden aangeduid en dat gebeurt in twee stemrondes. Ook om een parlement samen te stellen, hebben ze daar twee beurten nodig.

De indruk bestaat dat zowat héél Franstalig België aan het televisiescherm gekluisterd zit als er politieke bewegingen worden waargenomen in en rond Parijs. Het debat tussen de presidentskandidaten Nicolas Sarkozy en Ségolène Royal in 2007 lokte een half miljoen kijkers in la Belgique, meer dan debatten tussen Di Rupo en Reynders. Ook de clash dit jaar tussen Sarkozy en François Hollande werd een kijkcijferkanon aan de overkant van onze taalgrens. Le Soir en La Libre Belgique ruimen voorpagina’s in om te berichten over de tweestrijd voor het Elysée en schrijven uitgebreide bijlagen vol over de Franse politiek.

Geen Belgische Bruni

Grijpt de Franse politiek de Franstalige Belgen meer aan dan de Brusselse Rue de la Loi? Doorbraak vroeg het aan journalist Pascal Verbeken. ‘Ik zou de belangstelling van de gemiddelde Waal voor politiek niet echt overschatten. Maar de Franse politiek komt in de ogen van velen aantrekkelijker over dan de Belgische. Je hebt daar een veel duidelijker links-rechtsdebat. In ons land brengen de mensen een stem uit, maar welke regering daar uit voortvloeit, is erg onduidelijk. Frankrijk zit in een tweestrijd met meer ideologische inhoud. Journalisten schrijven daar ook liever over dan te berichten over de onduidelijke en moeilijk uit te leggen Belgische compromissen. Vele Franse politici hebben bovendien een hoog glamourgehalte, wat uiteraard ook helpt om belangstelling te wekken. Over hen én over hun vrouwen wordt geschreven in de societyrubrieken van “de boekskes”. Kortom, de Franse politiek is gewoon meer sexy dan de Belgische.’ De afkorting DSK moet inderdaad niet voluit geschreven worden om te weten over wie het gaat en het is ver zoeken naar een Belgische Carla Bruni.

Voor Pascal Verbeken oogt de Belgische politiek te grijs en ingewikkeld om het brede publiek echt bezig te houden. In de lokale Waalse politiek vinden we hier en daar nog sterk geprofileerde figuren. ‘Op sommige MR-lijsten staan nog van die telgen uit oude adelijke geslachten of afstammelingen van industriële families. Bij de PS vind je soms nog uitgesproken travaillistische figuren met een zekere revolutionaire uitstraling. Zoek ze maar eens in Vlaanderen. Op regionaal en federaal niveau trekt alles echter ook naar het centrum.’

Welke impact heeft het succes van de socialistische president François Hollande op het Waalse kiespubliek? Erg weinig, denkt Verbeken. ‘In de peilingen, voor wat ze waard zijn natuurlijk, merken we niets van een positief Hollande-effect. Uiteraard zocht Di Rupo graag een plaats op de eerste rij van het PS-congres in Rijsel om een stukje van de dynamiek mee te pikken. Maar ik verwacht daarvan amper gevolgen in de stemhokjes.’

Le Pen doorbreekt cordon médiatique

Heeft al die aandacht voor de Franse politiek dan helemaal geen enkele invloed op het stemgedrag in het zuiden van het land? ‘Als iemand wel iets teweeg zou kunnen brengen dan is het Marine Le Pen van het Front National (FN)’, denkt Verbeken. ‘In Wallonië heeft uiterst-rechts absoluut geen structuur van enige betekenis. Zo’n drie tot vier partijtjes strijden, vooral tegen elkaar, voor de FN-erfenis. Ze hebben in Wallonië geen enkel kanaal om zich aan het publiek te presenteren, wegens het strikte cordon médiatique. Via het Franse FN wordt die omzeild en komt de boodschap rechtstreeks in de huiskamers.’

Dat er een publiek bestaat voor de boodschap van Le Pen staat voor Verbeken vast. ‘Wallonië kent een duidelijke unserved audience. Het potentieel van FN in Wallonië is zeker vergelijkbaar met dat in Frankrijk. In regio’s die aan Wallonië grenzen als de Franse Ardennen of Nord, scoort Le Pen zeer goed. Ze is er ook heel erg aanwezig tijdens de campagne. Dat verandert niet zomaar aan de streep die een grens toch is. Mocht er een solide partij ontstaan rechts van de MR met een fors immigratiestandpunt, dan heeft die zeker een potentieel van 10 tot 15%.’ Verbeken wijst er op dat het Belgische FN in 2004 bij de regionale verkiezingen in 2004 zowat 17% van de stemmen behaalde in Charleroi.

Dat potentieel voor uiterst-rechts huist, volgens de auteur van Arm Wallonië, nu voor een deel bij de PS. ‘De onvrede bij vele PS-militanten over de migratie is in stedelijke gebieden soms erg groot. Ik hoor zelfs lokale PS-mandatarissen daarover forse taal gebruiken die onomwonden rechts moet worden genoemd. Maar dat ongenoegen wordt allemaal gladgestreken als de officiële partijprogramma’s worden geschreven.’

De openheid, de tolerantie, het internationalisme zijn gekoesterde waarden binnen het Waalse socialisme, maar achter die façade huist veel frustratie. Verbeken: ‘De leefomstandigheden in grotere Waalse steden is soms zeer slecht; de sociaaleconomische toestand in de Waalse west-oost-as van de Borinage over Charleroi tot Luik niet opwekkend. De aanvaarding van immigratie begon te stokken met de industriële neergang. Je botst overal op scepticisme over de multicultuur. Maar in het politieke debat blijft dat ongenoegen onzichtbaar, op wat graffiti na misschien. De populaire bladen, dat moet ik er aan toevoegen, geven wel ruimte aan dat ongenoegen en winden er dikwijls geen doekjes om.’

Andere weg, maar welke?

De strijd Hollande-Sarkozy boeit, maar de politieke invloed op Franstalig België lijkt erg beperkt; Marine Le Pens stem klinkt wel zwaar door, maar kent geen talentrijke vertolker in Belgisch francofonië. ‘Wie veel meer invloed heeft op de politiek in het zuiden van België dan François Hollande is Bart De Wever’, wijst Verbeken op een belangrijke evolutie. ‘Toen ik in 2006 veel in Wallonië was voor mijn eerste boek, hield iedereen daar sterk vast aan België. Ze wilden het land met hand en tand verdedigen. De successen van De Wever en N-VA zorgden voor een grote omslag. Vele Franstaligen willen doorgaan met België als het kan, maar beginnen toch serieus na te denken over andere wegen want ze twijfelen er steeds meer aan of het land nog een lang leven beschoren is.’

Over welke nieuwe weg te verkiezen valt, daarover is het laatste woord nog niet gezegd. Verbeken ziet drie mogelijke richtingen, maar geen daarvan staat vandaag erg sterk. ‘Je hebt de Waalse regionalistische richting, die de PS-minister van Economische Zaken in de Waalse regering Jean-Claude Marcourt wil uitgaan. Dat regionalisme moet echter van erg ver terugkomen en heeft als nadeel dat Wallonië vandaag economisch niet op eigen benen kan staan. De strekking Wallonie-Bruxelles vormt feitelijk de officiële koers van de PS. Die keuze lijkt mij echter vooral Belgisch-strategisch. Vergeet niet dat Bruxelles voor vele Walen heel ver van het bed ligt. Oudere Walen vertonen dikwijls zelfs een puur anti-Brussels sentiment, want de hoofdstad staat symbool voor de holdings die Wallonië leegzogen en daarna stopten met investeren. De derde weg, die van het rattachisme met Frankrijk, steekt bij opiniepeilingen wel eens de neus op, maar blijft bij echte verkiezingen steevast sukkelen in de betekenisloosheid. De zoektocht naar een alternatief voor België is dus zeker niet afgerond in Wallonië.’

Volgens Verbeken begaat de Vlaamse Beweging een grote flater als die de confrontatie opzoekt met Wallonië. ‘Die actie van N-VA met een vrachtwagens vol nepgeld naar Strépy-Thieu (dateert van begin 2005 – red.) was een echte blunder. Je vindt geen bondgenoten door ze te schofferen en te vernederen. Zo maak je het debat kapot en verlies je elk mogelijk ankerpunt aan de andere zijde van de taalgrens. Het zou voor de Vlaamse Beweging natuurlijk veel vruchtbaarder zijn om bondgenoten te zoeken bij de Waalse regionalisten, maar dan zal toch wat begrip moeten opgebracht worden voor het Waalse zelfrespect.’

KADER 

Humo-journalist Pascal Verbeken schreef het boek Arm Wallonië (2007) en maakte met Luckas Vander Taelen de gelijknamige tv-reeks voor Canvas en RTBf. Arm Wallonië brengt in drie afleveringen het verhaal van de vele Vlaamse immigranten in Wallonië. Het boek kreeg de M.J. Brusseprijs voor het ‘beste journalistieke boek’.

Dit jaar verscheen zijn ook zeer goed ontvangen Grand Central Belge. We lezen op het omslag: ‘Terwijl België op sterven ligt, wandelt de auteur terug naar het tijdperk van de great expectations. Hij maakt een voetreis langs de Grand Central Belge, de negentiende-eeuwse private spoorlijn die Wallonië met Vlaanderen verbond.’ Verbeken groeide zo stilaan uit tot één van de Wallonië-kenners van Vlaanderen.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>