Zwarte Piet is een dam tégen racisme

Lange tijd bleef er hoop dat dit stuk nooit geschreven moest worden. Die onnozele zwarte pietendiscussie bleef veilig boven de Moerdijk: in Vlaanderen hield niemand zich echt bezig met de teint van de helper van Sinterklaas of Sint-Maarten. Gelukkig maar. De hele discussie raakt aan goed ingeburgerde tradities: dat ligt altijd gevoelig. Het gaat ook over een kinderheld: daar moet je niet mee knoeien. Als je te veel gaat prutsen aan de mechanieken van een kinderfeest, dreig je het uit te kleden, te ontmaskeren. Kinderen verliezen dan veel – niemand wint.

Nu is er dus Abou Jahjah en zijn Movement X, die een kansje zien om een jarenoude discussie uit Nederland te importeren in Vlaanderen. Heel wat media bijten gretig in die giftige appel, want de hetze is een garantie op massaal veel clicks en views in cyberspace. Een prikactie van een handvol leden van Movement X in het Antwerpse stadhuis kreeg op zaterdag zelfs minutenlang aandacht in het Journaal. Gek genoeg hoor je daar weinig verontwaardiging over bij de progressieve goegemeente, dezelfde bende die bij de eerste zweem van ‘Midden-Brabant’ al begon te huilen van ‘Is dat nu een prioriteit?’ en ‘Met welke details houden ze zich toch bezig?’.

Er is veel fout aan de nieuwe kruistocht van Jahjah. Alleen al de pathetische grootspraak van de ‘burgerrechtenbeweging’ Movement X (alsof het allochtonen in Vlaanderen aan elementaire burgerrechten zou ontbreken). Jahjah en de zijnen willen een ‘moreel aanvaardbare’ Zwarte Piet – daarmee een gekoesterd gebruik van generaties kinderen verketterend als moreel onaanvaardbaar. Er is de perverse timing – net op de dag waarop duizenden kinderen naar de Scheldestad stromen om de Sint te verwelkomen – die duidelijk maakt dat het Movement X in de eerste plaats om media-aandacht te doen is. Maar bovenal zit het inhoudelijk fout: Zwarte Piet is in Vlaanderen helemaal niet denigrerend of racistisch.

Dank u, Bart

De Vlaamse Zwarte Piet is al tijden geen racistisch stereotype meer: hij is een dam tegen racisme. Dat komt door Bart Peeters. Of eigenlijk: Hugo Matthysen, de geestelijke vader van het kinderprogramma Dag Sinterklaas. Sinds de eerste uitzendingen in 1992-1993 is het programma al eindeloos herhaald: de Sinterklaasbeleving van alle recente generaties kinderen is diepgaand beïnvloed door de herinterpretatie van Matthysen en Peeters. Met de slavernij, blackface of minstrel shows van weleer heeft de Vlaamse jeugd geen uitstaans: zij kennen Sinterklaas, Piet en Slechtweervandaag van de bezoekjes van Bart Peeters op TV.

In Dag Sinterklaas is Zwarte Piet de held. De Sint is in het programma een ouderwetse, strenge en norse man. Zwarte Piet is de grapjas en speelvogel, vol kattenkwaad en streken. Matthysen heeft Zwarte Piet op een zo kleurrijke manier neergezet dat de jonge kijkertjes zich spontaan identificeren met hem. Geen kind dat ervan droomt Sinterklaas te zijn, die vergeetachtige oude man in zijn jurk, maar dat ligt anders bij die kwieke kwajongen; die is populair. Dankzij Dag Sinterklaas is Zwarte Piet zowat het populairste ‘zwarte’ rolmodel voor honderdduizenden blanke Vlaamse kindjes. In amper twintig korte afleveringen van een kinderprogramma heeft Frans Van der Aa meer gedaan voor racismebestrijding dan tien Jozef De Witte’s bij elkaar.

Het zou haast crimineel zijn om de Vlaamse Zwarte Piet nu te gaan ‘verwitten’. Kinderen kunnen gekleurde rolmodellen goed gebruiken. Zwarte Piet is trouwens ook populair bij Vlaamse kinderen van allochtone origine: tijdens de intocht van de Sint staan er elk jaar een heleboel allochtone kindjes langs het parcours. De boodschap van Sint en Piet is dan ook universeel, en staat ver van enige rassenstrijd: doe je best op school, speel braaf met andere kindjes, luister naar mama en papa en eet je groenten op. Dan aait de Sint over je bol en krijg je een leuk stuk speelgoed van Zwarte Piet – want oja: Piet heeft de zak en al het lekkers.

De Zwarte Piet-traditie is spontaan geëvolueerd, zonder politieke gemotiveerde inmenging van buitenaf. De twee oervlaamse bleekscheten Hugo Matthysen en Bart Peeters hebben de Sinterklaasbeleving meer dan twintig jaar geleden al in een andere bedding gelegd. Daar had niemand in Vlaanderen Abou Jahjah voor nodig.