1 november. Historische dag: de Groenen verliezen van de Rijpen, jonge België tekent Verdrag XXIV Artikelen

Oprichters BoerBurgerBeweging, van links naar rechts Wim Groot Koerkamp, Caroline van der Plas, Henk Vermeer

2019   Oprichting in Nederland van de BoerBurgerBeweging (BBB), een nieuwe sociale, conservatieve en regionalistische partij. Ze wordt opgericht door agrarisch journaliste Caroline van der Plas, Wim Groot Koerkamp en Henk Vermeer, kort na de start van de boerenprotesten tegen de stikstofcrisis-maatregelen. De BBB doet in 2021 mee aan de Tweede Kamerverkiezingen met Van der Plas als lijsttrekker en behaalt 1,0% van de stemmen, goed voor één zetel in de Tweede Kamer.

Aan de gemeenteraadsverkiezingen in 2022 neemt de BBB deel in coalitie met een aantal lokale partijen die het verkiezingsprogramma van BBB onderschrijven en waarvan de verkozen raadsleden lid worden van de BBB. Zo worden in totaal 49 raadszetels binnengehaald in 20 gemeenten. In Midden-Drenthe en Westerkwartier wordt BBB zelfs de grootste partij.

De BBB doet in maart 2023 mee aan de provinciale verkiezingen en wordt meteen in alle provincies de grootste met uitschieters in de provincies Drenthe (33,4%) en Overijssel (31,5%). Hierdoor verovert de partij de Eerste Kamer (= senaat) plots 16 zetels, waardoor ze onmiddellijk de grootste partij is. Dat heeft zijn gevolgen in de Kamer: per 1 september 2023 stappen drie zittende Tweede Kamerleden – waaronder de in Vlaanderen goed bekende Derk Jan Eppink – over naar de BBB-fractie, die daardoor plots vier Kamerleden heeft.

1993   De Europese Gemeenschap verandert haar naam in Europese Unie. Sinds 1986 zijn twaalf landen lid van de EG, namelijk Frankrijk, Groot-Brittannië, Duitsland, Italië, Spanje, Portugal, België, Nederland, Luxemburg, Ierland, Denemarken en Griekenland. Na de hereniging van Duitsland in 1990 telt de EG ongeveer 340 miljoen inwoners en is daardoor het grootste handelsblok ter wereld. De EU zal echter een politieke dwerg blijven.

1966   Overlijden in Utrecht van Anton J. van Vessem (79), advocaat en actief Heel-Nederlander. Als student is Van Vessem al een warm sympathisant van de Vlaamse Beweging. Als secretaris van de Utrechtse studentenafdeling van het Algemeen Nederlands Verbond (ANV) leidt hij de oppositie van die afdeling tegen het hoofdbestuur, dat de activisten niet wil steunen. In 1915 wordt hij medeoprichter en redacteur van Dietse Stemmen. In 1916 vertegenwoordigt hij met Jan D. Domela Nieuwenhuis Nyegaard de studentenafdelingen van het ANV in Nederland bij de opening van de vernederlandste universiteit in Gent.

In Utrecht heeft Van Vessem zich als studentenleider zeer ingezet om studiefaciliteiten te krijgen voor uitgeweken en geïnterneerde Vlaamse studenten. In 1925-1927 speelt hij een leidende rol in het Nationaal Actiecomité tegen het Belgisch-Nederlands Verdrag dat weer belgicistische annexatieplannen aan de oppervlakte bracht. Ook voor Frans-Vlaanderen zet hij zich in. Van 1928 tot 1931 is Van Vessem liberaal gemeenteraadslid in Utrecht. In 1933 sluit hij zich aan bij Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) van Anton Mussert, waarvoor hij lid van de Eerste Kamer wordt (1935-1940).

Van Vessem blijkt een der weinige leidende NSB’ers die actieve belangstelling toont voor het Heel-Nederlandse beginsel der beweging.

Herman Vos (1889-1952)

Vanaf het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1940 weigert hij principieel enige functie te aanvaarden. In 1947 wordt hij toch tot 6 jaar gevangenis veroordeeld, maar hij komt al in 1948 vrij.

1960   Inwerkingtreding van het verdrag tot instelling van de Benelux Economische Unie, een mijlpaal in de geschiedenis van de hernieuwde toenadering van België en Nederland. Het was de voortzetting van de Benelux douane-unie die op 1 januari 1948 was gestart.

1933   Nadat hij in 1932 niet werd herverkozen als volksvertegenwoordiger verlaat Herman Vos (1889-1952) het Vlaams-nationalisme en loopt over naar de Belgische Werkliedenpartij (BWP). Daar wordt hij eerst redacteur bij de dagbladen Volksgazet en Vooruit en vanaf 1936 gecoöpteerd senator. In 1938 wordt hij afgevaardigde bij de Volkenbond in Genève. Na de Tweede Wereldoorlog wordt Vos minister van Openbare Werken en Openbaar Onderwijs. Hij overlijdt in 1952 op de leeftijd van 63.

Eugeen van Oye (1840-1926)

1915   De activistische groep Jong-Vlaanderen verbreedt haar organisatie over heel Vlaanderen. In Gent, de plaats van oorsprong, wordt het eerste Nationale Jong-Vlaamse Congres gehouden. Het bestuur wordt uitgebreid met leden van buiten Gent. Er zijn dan, in ieder geval op papier, afdelingen in Gent, Oostende, Lier, Antwerpen, Brussel, Kortrijk, Roeselare, Geluwe, Deerlijk, Mechelen, Ninove, Brugge en Blankenberge. Eugeen van Oye (Oostende) wordt de eerste voorzitter.

1831   Consolidatie van de Belgische afscheiding: in de Kamer wordt na hoogoplopende discussies het Verdrag der XXIV Artikelen aanvaard met 59 tegen 38 stemmen bij 2 onthoudingen. Dit verdrag, dat boven onze hoofden in Londen was opgesteld door de Geallieerde Mogendheden, voorziet dat Maastricht en Limburg over de Maas definitief bij Nederland zullen worden gevoegd. Luxemburg wordt in twee gedeeld: het overwegend Franstalige deel komt bij België, het Duits/Letzeburgs-sprekende deel wordt aan koning Willem I toegewezen. Zeeuws-Vlaanderen en de beide oevers van de Scheldemonding blijven bij Nederland.

Voor het eerst komt er een politieke beweging tevoorschijn die de Groenen heet. Dat zijn de tegenstanders van het Verdrag die een agressieve politieke tegen Nederland voorstaan en desnoods ook tegen de Mogendheden. Hun tegenstanders, de Rijpen, willen vooral vrede en stabiliteit en pleiten voor een voorzichtige en gematigde politiek tegenover zowel Nederland als de grote Mogendheden. De tweede groep wint dus het pleit.

Maar Nederland, dat evenmin als België was gehoord bij de opstelling van de XXIV artikelen, verwerpt het verdrag. Dit heeft als gevolg dat België in het feitelijke bezit van Maastricht en van Limburg over de Maas alsook van geheel Luxemburg is gebleven tot in 1839. Pas dan wordt, weer na lange discussies tussen Groenen en Rijpen, en rechtstreekse contacten met Den Haag, het geschil België-Nederland volledig en definitief bijgelegd. Toch zullen tot aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog Franstalige belgicisten Maastricht en Zeeuws-Vlaanderen blijven opeisen.

1700   Overlijden van de jonge Spaanse koning Karel II (38). Daardoor komt het Delingstraktaat in werking dat de Noordelijke Nederlanden, Engeland en Frankrijk hebben afgesloten in maart 1700. Hierin werd bepaald dat, ter wille van het Europese evenwicht, de toekomstige Spaanse koning de volledige Spaanse erfenis zal krijgen en de dauphin (erfopvolger) van Frankrijk, de latere Lodewijk XV, de Italiaanse bezittingen. Blijkt nu uit het testament van de kinderloze Karel II dat die tegen de afspraken in niet zijn Spaanse opvolger heeft benoemd tot universeel erfgenaam, maar de Franse dauphin, Filips van Anjou. Die krijgt daardoor heel Spanje. Zijn grootvader, de ‘zonnekoning’ Lodewijk XIV springt in de lucht van vreugde en roept uit: ‘Er zijn geen Pyreneeën meer!’ Maar er komt oorlog van, de beruchte Spaanse Successieoorlog.

Die heeft voor de Nederlanden grote gevolgen. Na vele jaren oorlog wordt in 1713 de Vrede van Utrecht gesloten. Filips van Anjou blijft koning van Spanje, maar de Habsburgse keizer Karel VI van Oostenrijk krijgt de Zuidelijke Nederlanden. Zo begint de Oostenrijkse periode van onze geschiedenis.

1567   Publicatie in Rome van de bulle De salute gregis, waarin stierengevechten worden veroordeeld. Paus Pius V verordent de excommunicatie van degenen die op deze wedstrijden aanwezig zijn en de weigering van christelijke begrafenis voor degenen die daar sterven. De bulle wordt in 1596 ingetrokken.