10 oktober. Net binnen: slag bij Poitiers redt Europa van de islam

Christopher Reeve (1952-2004)

2004   Overlijden in New York van Christopher Reeve (52), Amerikaanse acteur, regisseur en schrijver die vooral bekend geworden is door zijn rol als Superman in een viertal films. De laatste jaren van zijn leven staan in schril contrast met zijn optreden als onkwetsbare en onsterfelijke superheld. In 1995 valt hij tijdens een wedstrijd in Charlottesville (Virginia) van zijn paard en breekt zijn nek. Door de hierdoor ontstane dwarslaesie raakt hij vanaf de nek verlamd. Samen met zijn vrouw Dana opent hij het Paralysis Resource Center, een instelling in New Jersey waar wordt getracht mensen met een beperking te leren onafhankelijker te leven. Reeve sterft aan de complicaties van zijn verlamming.

1985   Een F-14 gevechtsvliegtuig onderschept een Egyptisch vliegtuig met de vier Palestijnse kapers van de Achille Lauro aan boord. Het vliegtuig wordt gedwongen te landen op Sicilië, en de kapers worden gearresteerd. Zie Vandaag van 7 oktober 2023.

1982   Na de gemeenteraadsverkiezingen wordt bij de Raad van State klacht ingediend tegen de verkiezing van Franstaligen tot raadslid van het OCMW van Wezembeek-Oppem, een van de zes faciliteitengemeenten rond Brussel. Het argument is dat wie geen of onvoldoende Nederlands kent geen mandaat kan uitoefenen in een Vlaamse gemeente. Hun benoeming wordt dan ook vernietigd door de Raad van State. Maar, kijk, ze worden opnieuw verkozen door de Franstalige meerderheid in de gemeenteraad van Wezembeek-Oppem. De zaak sleept aan tot in 1984 en mondt uit in de ‘zaak Happart’.

1945   In Noord-Korea wordt volgens de communisten hun Koreaanse Arbeiderspartij (KAP) opgericht door Kim Il-sung. Dit is echter onjuist. Het gebeurde niet op 10 oktober en Kim Il-sung was niet de eerste leider, maar wel Kim Yong-bom.

Irene van der Bracht (1891-1941)

Op 13 oktober 1945 werd door het Sovjetleger het ‘Noord-Koreaans Bureau van de Communistische Partij’ opgericht. Vanaf 1958 hebben historici de geschiedenis ‘aangepast’ door 10 oktober uit te kiezen als dag van oprichting. Waarom is onduidelijk, maar 10 oktober is wel een van Noord-Korea’s officiële vrije dagen.

1930   Opening van de volledige vernederlandste universiteit van Gent. Ze is de eerste in België, nadat de oorspronkelijk Nederlandstalige universiteit van Gent, gesticht door koning Willem I, in 1830 volledig was verfranst en de vernederlandsing van 1916 in 1918 ongedaan gemaakt. De eerste rector is August Vermeylen (1872-1945).

1925   Aan de Rijksuniversiteit Gent wordt Irene van der Bracht (1891-1941) benoemd tot eerste vrouwelijke hoogleraar. Ze doceert aan het Hoger Instituut voor Lichamelijke Opvoeding, dat deel uitmaakt van de geneeskundefaculteit. De meisjesstudenten daar hebben nu eenmaal een vrouwelijke docent nodig voor hun praktijkoefeningen.

Fridtjof Nansen (1861-1930)

1861   Geboorte in Christiana (Oslo) van de Noorse ontdekkingsreiziger en staatsman Fridtjof Nansen. Hij maakte in 1888 de eerste oversteek van Groenland sinds de Vikings en verkende vervolgens de poolgebieden met een speciaal door hem ontworpen boot. Samen met Vidkun Quisling richt hij een ‘Patriottische Vereniging’ (Fedrelandslaget) op en wordt in 1906 benoemd tot minister. In 1920 wordt hij door de Volkenbond belast met de repatriëring van meer dan 400 000 gevangenen, voornamelijk Duitsers. Hij creëert het Nansen-paspoort voor ontheemden en ontvangt in 1922 de Nobelprijs voor de Vrede.

1830   Na de afscheiding van België stuurt het Voorlopig Bewind de Fransman Louis de Pontécoulant met het Légion franco-belge naar Gent, het centrum van het Heel-Nederlandse verzet. Maar het Légion wordt bijzonder slecht onthaald door de bevolking. Bij een gevecht tussen legionairs en de Gentse Burgerwacht komen zes mensen om het leven. Zie Vandaag van 20 februari 2023.

President Paul-Kruger (1835-1904)

1825   Geboorte in Bulhoek (Kaapprovincie) van Paul Kruger, vrijheidsstrijder, de latere leider van de Zuid-Afrikaanse Boeren en president van Transvaal. Hij zal de leider worden van het Boerenverzet tegen de Engelse kolonisatoren. ‘Oom Paul’, zijn bijnaam, was de vijfde president van de Zuid-Afrikaanse Republiek (Transvaal) en maakte van het arme land een sterke Boerenstaat. Maar de confrontaties met het Britse Rijk waren een té ongelijke strijd. Na zware verliezen in de Tweede Boerenoorlog moest hij in ballingschap naar Europa. Hij sterft in ballingschap te Clarens (Zwitserland) op de leeftijd van 78. Na zijn dood wordt hij aanvankelijk in Den Haag begraven, daarna gerepatrieerd en herbegraven in Pretoria. Zijn geboortedag, 10 oktober, was lang een feestdag in Zuid-Afrika. Het ANC schafte hem in 1994 af.

1762   Het parlement van Parijs beveelt de opheffing van de Sociëteit van Jezus, de jezuïetenorde.

1557   Overlijden in Mechelen van Lambert van Briaerde, rechtsgeleerde en President van de Grote Raad in Mechelen, het hoogste rechtscollege van de Verenigde Nederlanden. Van Briaerde stamde uit een zeer oude Frans-Vlaamse familie en was rond 1490 in Duinkerke geboren. Hij publiceerde ook in het Nederlands.

1375   Een stormvloed veroorzaakt overstromingen rondom de Braakman, een voormalige zeearm van de Westerschelde. De dorpen Cadesant (eilandje en vesting in de Schelde), St.-Kruispolder (ook wel Sint-Catharina), Ten Hamer en Wevelswale gaan voor altijd verloren.

732   Tijdens de Slag bij Poitiers, tussen Nantes en Limoges, verslaat Karel Martel – grootvader van Karel de Grote – het moslimleger van Abd al-Rahman. De Britse historicus Edward Creasy rekende de Slag bij Poitiers onder zijn vijftien meest beslissende veldslagen in de wereldgeschiedenis. Hofmeier Karel trok zijn leger samen op een plaats waar hij verwachtte dat het moslimleger langs zou trekken. Hij kiest een defensieve positie. Zijn dicht opeengepakte infanterie, bewapend met zwaarden, schilden en speren, vormt een rechthoekige falanx.

Gedurende zes dagen zijn er slechts kleine schermutselingen, want geen van beide partijen wil aanvallen. De Franken zijn goed gekleed op de kou en hebben het voordeel van bekendheid met het terrein. De Arabieren hebben het moeilijker met de temperatuur, maar willen ondanks hun groot numeriek overwicht niet aanvallen. Pas op de zevende dag begint de echte veldslag. Het vertrouwen van de moslims op hun numerieke overwicht en hun met lange zwaarden en lansen gewapende cavalerie, die hen in vorige veldslagen altijd de overwinning had gebracht, blijkt ditmaal misplaatst. De gedisciplineerde Frankische soldaten weerstaan de felle charges.

Als zich in de Arabische gelederen het gerucht verspreidt dat de Franken de uit Bordeaux geroofde buit bedreigen, keren velen terug naar het kamp. Abd al-Rahman probeert deze terugtocht, die op een vlucht gaat lijken, te stoppen. Hierbij wordt hij gevangengenomen en gedood, waarop de moslims zich terugtrokken naar hun kamp.

De volgende morgen blijken de moslims verdwenen. De Franken vrezen een hinderlaag. Na uitgebreide verkenning van het verlaten Arabische kamp door enkele verkenners blijkt dat het moslimleger zich gedurende de nacht had teruggetrokken. Deze overwinning brengt de noordwaartse expansie van de islam vanuit Spanje tot staan en redt Europa.