14 juli. Historische dag: streektaal wordt onderwijstaal. Toch financiert Vlaanderen nog steeds Franstalige scholen

Yvette Vaucher (°1929) in 2018

1965   De Zwitserse Yvette Vaucher (°1929) beklimt als eerste vrouw de noordwand van de Matterhorn. Ze is ook de eerste vrouwelijke parachutist van Zwitserland.

1963   In Buenos Aires wordt de vereniging Vlamingen in Argentinië opgericht. Al snel wordt het al in 1954 opgerichte tijdschrift El Lazo – De Schakel er het blad van.

1960   In de nasleep van de onafhankelijkheid van Belgisch Congo (30 juni 1960) moet de Veiligheidsraad al twee weken later aan secretaris-generaal Dag Hammarskjöld de machtiging geven om VN-troepen naar Congo te sturen, want alles loopt er uit de hand: in het Congolese leger is op grote schaal muiterij uitgebroken en komt het tot ernstige gewelddaden. België stuurt paracommando’s om zijn burgers te beschermen. Europeanen verlaten in grote getale het land. Intussen heeft de rijke provincie Katanga zich afgescheiden onder leiding van Moïse Tsjombe.

1949   Koning Leopold III neemt het standpunt van de CVP over dat zijn terugkeer uit ballingschap beste wordt geregeld via een referendum. Het zal nog tot maart 1950 duren eer die er daadwerkelijk komt. De koningskwestie brengt een enorme Vlaams-Waalse tegenstelling naar boven.

1932   Een nieuwe wet bepaalt dat de streektaal ook de onderwijstaal moest zijn. Alleen kinderen van ouders die niet Nederlandstalig waren, mochten in Franstalige scholen worden ingeschreven. Toch zouden het Franstalig onderwijs en cultureel leven de Tweede Wereldoorlog overleven. Zo verdween in de Limburgse mijnstreek de laatste Franstalige school pas in 1954. Maar daarmee is de kous niet af: in totaal telt Vlaanderen vandaag nog negen Franstalige scholen die volledig gesubsidieerd worden door de Vlaamse Gemeenschap. Maar, zoals bepaald in het protocol van 1973, zijn deze scholen op pedagogisch vlak dan weer geheel afhankelijk van de Franse Gemeenschap. Concreet moet de Franstalige inspectie jaarlijks een (vertaald) verslag overmaken aan de Vlaamse overheid, en deze dient dan, in navolging van de taalwetgeving, een ‘afwijking op de eindtermen’ toe te staan. Tot daar een typisch Belgisch verhaal.

1918   De Nederlandse regering besluit de Zuiderzee af te gaan sluiten van open zee en voor een groot deel te gaan inpolderen. Maar het zal nog tot 1932 duren vooraleer de Afsluitdijk tussen Noord-Holland en Friesland in gebruik kan worden genomen. Zie Vandaag van 28 mei 2023.

1915   De Franse krant Le Matin publiceert een artikel om aan zijn lezers uit te leggen dat de ‘lijken van de moffen slechter ruiken dan die van de Fransen’.

1913   Geboorte in Omaha (Nebraska) van Gerald Ford, Amerikaans Republikeins politicus. Van 1973 tot 1974 is hij vicepresident en van 1974 tot 1977 president van de Verenigde Staten. Hij werd nooit gekozen doch volgde zijn voorgangers op die aftraden wegens schandalen: vicepresident Spiro Agnew en president Richard Nixon. Hij overlijdt in 2006 op de leeftijd van 93.

1902   De klokkentoren van de San Marco-kathedraal in Venetië stort in, uitgerekend tijdens een veiligheidsinspectie.

De Matterhorn in Zwitserland

1865   De Engelse bergbeklimmer Edward Whymper (1840-1911) leidt de eerste beklimming van de 4478 meter hoge Matterhorn. Hij is vergezeld van de alpinisten Francis Douglas, Charles Hudson en Douglas Hadow, de Fransman Michel Croz en de Zwitserse berggidsen Peter Taugwalder en zijn gelijknamige zoon. Ze vertrekken vanuit Zermatt, bereiken de top, maar bij de afdaling over de noordelijke zijde van de berg komen Douglas, Hudson, Hadow en Croz om het leven. Hadow glijdt uit en sleurt de drie anderen mee in zijn val. Whymper en vader en zoon Taugwalder overleven het ongeval, maar worden er nadien van beschuldigd het touw te hebben doorgesneden dat hen met de rest van de groep verbond om niet in de val te worden gesleept. Het gerechtelijke onderzoek levert hiervoor echter geen bewijs, zodat ze worden vrijgesproken.

Emmeline Pankhurst bij haar arrestatie in 1914

1857   Geboorte in Moss Side (Manchester) van Emmeline Pankhurst, Engels feministe. Samen met haar zuster Christabel stichter van de Britse suffragettebeweging. Oprichter van de internationale vredesbeweging voor vrouwen in 1914. Ze overlijdt in 1928 op de leeftijd van 69, enkele weken voor de Britse regering uiteindelijk aan vrouwen in het Verenigd Koninkrijk dezelfde stemrechten toekent als aan mannen.

1856   Als prins Leopold (de latere Leopold II) in Antwerpen enkele kunstateliers bezoekt, wordt hem een Vlaams manifest overhandigd, opgesteld door Jan van Rijswijck, Emmanuel Rosseels en Constant J. Hansen, waarin onder meer te lezen staat: ‘Nog eens, de 21 juli zullen wij Gode danken, dat wij onder onzen Vorst een staatkundige rust genoten hebben, maar daarbij kunnen wij niet vergeten dat wij onder 25 jarige regering te vergeefs gevraagd hebben, wat een vrij volk niet behoefde te vragen, wat men aan slaven niet weigert, te weten: een bestuur in eigen tal met erkenning van gelijk recht naast onze Waalse landgenoten’.

1822   De Engelse wiskundige, filosoof en uitvinder Charles Babbage (1791-1871) presenteert zijn ontwerp voor een automatische rekenmachine. Het gaat om het eerste geautomatiseerde, mechanische rekentoestel. Vanaf 1821 was hij begonnen met het ontwerpen van mechanische rekenmachines. Van 1834 tot aan zijn dood in 1871 is Babbage bezig met het concept van de eerste programmeerbare, mechanische rekenmachine: zijn Analytical Engine. Deze kan men een volwaardige voorloper noemen van de elektronische computer zoals wij die nu kennen. Hij zou de basisfuncties van een eenvoudige computer hebben, met ponskaarten werken, beslissingen nemen, berekeningen maken en uitkomsten onthouden. Hij werd niet gebouwd, want te omvangrijk: het zou een gigantisch apparaat zijn geweest, dat had moeten worden aangedreven door een stoommachine.

Van 1841 tot 1849 ontwerpt Babbage een verbeterde Difference Engine 2. Dit apparaat is al veel kleiner dan de eerste versie en woog met zijn 4000 onderdelen nog ‘maar’ 2,6 ton. Charles Babbage overlijdt in 1871 op de leeftijd van 81.

Balthasar Gérard (1557-1584)

1584   De Fransman Balthasar Gérard, een katholieke fundamentalist die op 10 juli Willem van Oranje had vermoord, wordt na zijn veroordeling in Delft terechtgesteld. Gérard was klerk bij de griffie van de rechtbank van Dole (Franche-Comté) en reist in het voorjaar van 1584 naar Delft. Hij beweert François Guyon te heten en hugenoot te zijn. Zo krijgt hij toegang tot de hofprediker van Willem van Oranje. Gérard brengt aan Willem het bericht van de dood van Frans van Anjou.

Met het geld dat de prins hem geeft om zich betere kleding aan te schaffen, koopt hij een pistool en schiet Willem van Oranje dood. Gérard wordt na de moord gegrepen, toont geen enkele vorm van berouw en wordt ter dood veroordeeld. Het vonnis wordt voltrokken door middel van vierendeling. De verschillende ledematen werden hierna op de toegangspoorten van Delft tentoongesteld.

Zijn familie ontvangt van de Spaanse koning Filips II een rijke beloning en wordt in de adelstand verheven. In zijn geboorteplaats Vuillafans wordt de straat waar hij werd geboren Rue Gérard genoemd. En zo heet ze nog steeds.