17 juni. Historische dag: IJsland onafhankelijk – ‘Onafhankelijkheid die vraag je niet, die pak je’

1984   Bij de verkiezingen voor het Europees Parlement duikt plots José Happart op als ‘onafhankelijke kandidaat’ op de lijst van de Parti Socialiste. Hij bezorgt de PS daarmee wel een extra zetel, maar verliest zijn aureool van Waals symbool ‘boven alle partijgrenzen heen’. Toch zullen de andere Waalse partijen, liberalen en christendemocraten, de Voerense oproerkraaier niet helemaal durven laten vallen.

Het Vlaams Blok komt onder eigen naam op, maar behaalt niet voldoende stemmen voor een verkozene. De Volksunie daarentegen heeft twee verkozenen, Jaak Vandemeulebroucke en Willy Kuijpers.

1972   In de VS worden vijf mannen gearresteerd bij een inbraak in het hoofdkantoor van de Democratische Partij, in het Watergate Hotel te Washington. Later blijkt dat de Republikeinse Partij hierbij betrokken is en zal president Nixon aftreden.

Arnold Meijer (1905-1965)

1965   Overlijden te Oisterwijk (Noord-Brabant) van Arnold Meijer (60), gewezen seminarist, leider van het Zwart Front – Nederlands volksfascisme (1934) en daarna van het gematigd rechtse en Heel-Nederlandse Nationaal Front.

1953   Een arbeidersopstand in Oost-Duitsland (DDR) wordt een volksopstand tegen het communistische regime. Staatsgebouwen worden bezet en gevangenissen bestormd om de gedetineerden te bevrijden. Verschillende overheidsgebouwen worden in brand gestoken. Vele politiemannen sluiten zich aan bij de betogers. De Oost-Duitse media negeren eerst de gehele situatie, maar ’s middags om twee uur komt de DDR-premier Otto Grotewohl met een verklaring. Hij belooft dat de arbeidsproductiviteitsplannen zullen worden ingetrokken. En verder, zo voorspelbaar, dat de opstand het werk is van fascistische agenten uit het buitenland en provocateurs die worden geholpen door Duitse kapitalisten.

Dezelfde dag nog wordt de opstand neergeslagen door het Sovjetleger.

In West-Duitsland wordt 17 juni, vanaf 17 juni 1954 tot de Duitse hereniging in 1990, de Dag der Duitse Eenheid, de nationale feestdag van de Duitse Bondsrepubliek.

1968   Na moeizame onderhandelingen komt de regering Eyskens-Merlot tot stand, 132 dagen na de val van de vorige regering Vanden Boeynants–De Clercq en 79 dagen na de parlementsverkiezingen van 31 maart 1968. De christendemocraten waren flink achteruitgegaan: van 77 naar 69 zetels. Het was ook de eerste keer dat ze zo verdeeld opkwamen: de CVP in Vlaanderen, de PSC in Wallonië en het ‘VDB-kartel’ rond Paul vanden Boeynants in Brussel. De regering die uit de bus komt is met zijn 29 ministers de talrijkste die België ooit had gekend.

De Volksunie klimt van 12 naar 20 zetels. Het wordt haar laatste grote stijging.

1967   Communistisch China brengt zijn eerste waterstofbom tot ontploffing.

1944   De Althing, het IJslandse parlement, verklaart IJsland onafhankelijk van Denemarken, waartoe het tot dan toe behoorde. Alhoewel de Denen niet gelukkig zijn met dit eenzijdige initiatief stuurt de Deense koning Christiaan X toch felicitaties. De Deense premier Vilhelm Buhl zegt tegen de IJslandse president Sveinn Björnsson: ‘Waarom heb je het ons niet gevraagd? Je had ze zó gekregen’. Historisch antwoord van de IJslander: ‘Onafhankelijkheid die vraag je niet, die pak je’.

1940   Precies een maand en een week na België capituleert Frankrijk voor de Duitsers. De gevluchte Belgische regering die Frankrijk onoverwinnelijk waande, zit met een groot probleem. De ministers nemen opnieuw contact op met koning Leopold III die in het land is gebleven en hun vlucht sterk had afgekeurd. Ze wentelen zich door het stof en bieden hun ontslag aan. De regering wil zelfs aparte vredesonderhandelingen voeren met de Duitsers. Die gaan daar niet op in en verbieden de ministers om terug te keren naar België. Enkele van hen zijn in het najaar van 1940 na veel omzwervingen in Londen beland, ‘pour y planter le drapeau national’ zoals hun radeloosheid pathetisch wordt verwoord.

1936   De regering van het Volksfront (coalitie van socialisten, communisten en links-liberalen) plaatst een gedenkplaat in het paleis van Versailles ter ere van de Franse soldaten die hebben deelgenomen aan de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog.

Charles de Broqueville (1860-1940)

1911   De katholieke volksvertegenwoordiger Charles de Broqueville (1860-1940) wordt premier van België. Hij regeert van 17 juni 1911 tot 20 november 1934, dat zijng 3300 dagen. Hij wordt daarmee een van de langst regerende premiers die België heeft gekend. Het record staat echter op naam van de geboren Fransman Charles Latour Rogier (1800-1885) met 5616 dagen. Een revolutionaire daad van De Broqueville was om in 1916 socialisten op te nemen in zijn kabinet, ‘een groep die toen werd gezien als een revolutionaire bende die zich tot doel stelde de maatschappelijke orde volkomen overhoop te willen gooien’ (Peter de Roover).

1907   Geboorte in Steenvoorde (Frans-Vlaanderen) van Maxime Deswarte, priester, neerlandicus en Vlaams voorman. Deswarte volgde in 1937 René Despicht op als hoogleraar Nederlands aan de Universiteit in Rijsel. Hij is regelmatig verslaggever op de congressen van het Vlaams Verbond van Frankrijk. In 1946 wordt hij secretaris van het Comité flamand de France en in 1974 ondervoorzitter. Van Frans-Vlaamse zijde was hij in 1948 te Waregem de grote animator voor de verbroedering van beide zijden van de grens: de eerste Frans-Vlaamse Cultuurdag.

Deswarte werkt mee aan bijna alle initiatieven van het Komitee voor Frans-Vlaanderen en trad dikwijls op als spreker. Hij organiseert vanaf 1948 een schriftelijke cursus Nederlands en geeft vanaf 1961 lessen Nederlands aan het Sint-Jacobscollege in Hazebroek, waar hij een tijdlang directeur is. In 1976 ontving hij de eerste Dr. Vital Celen-prijs. Hij overlijdt in 1989 op de leeftijd van 82.

1882   Geboorte in Oranienbaum (Saksen-Anhalt) van Igor Fjodorovitsj Stravinsky (Russisch: И́горь Фёдорович Страви́нский), een van de belangrijkste componisten van de 20ste eeuw. Naast componist was Stravinsky ook dirigent, vaak van zijn eigen werken. De van geboorte Russische componist verwerft in 1934 de Franse nationaliteit en wordt, nadat hij zich eind jaren dertig van de 20ste eeuw in de Verenigde Staten heeft gevestigd, in 1945 tot Amerikaans staatsburger genaturaliseerd. Hij overlijdt in 1971 op de leeftijd van 88.

Jón Sigurðsson (1811-1879)

1811   Geboorte in Hrafnseyri, in de buurt van Arnarfjördhur, van Jón Sigurdsson, IJslandse onafhankelijkheidsheld. Hij was een politicus, filoloog en historicus. Hij was de leider van de onafhankelijkheidsbeweging die zich sterk ontwikkelde door het groeiende nationale bewustzijn en het verzet tegen Denemarken in het begin van de 19de eeuw. Zijn geboortedag, 17 juni, is thans de nationale feestdag in IJsland. Bovendien siert zijn beeltenis het biljet van 500 IJslandse kronen.

1789   In het Franse parlement wordt de hoofdelijke stemming (in de plaats van de stemming per stand) geweigerd. Daarop roept de ‘derde stand’ zich meteen uit tot ‘Assemblée nationale’. Dit is de opmaat voor de Franse revolutie die op 14 juli 1789 zal uitbreken.

1464   Overlijden in Brussel van de schilder Rogier van der Weyden. Zijn leeftijd is onbekend omdat zijn geboortedatum niet bekend is.