2 maart. Net binnen: Fien de la Mar overleden, Nederlands actrice met bewogen leven

1995   De Britse effectenhandelaar Nick Leeson (°1967) wordt gearresteerd. Hij liet door onverantwoordelijke transacties de Britse Barings Bank ontploffen. Het verlies was opgelopen tot 1,4 miljard dollar, twee keer zo veel als het handelskapitaal van de bank. Hoe hij dat voor elkaar kreeg als 27-jarige is een raadsel. De Barings Bank werd overgenomen door de ING Groep voor het symbolische bedrag van 1 pond. Leeson was aanvankelijk gevlucht, maar werd in Duitsland aangehouden en zou tenslotte in Singapore worden veroordeeld tot 6,5 jaar gevangenisstraf. Hij werd in 1999 vervroegd vrijgelaten en vestigde zich in Ierland. Tot 2011 was hij manager van de Ierse voetbalclub Galway United.

Jane Birkin en Serge Gainsbourg

1991   Overlijden van de Franse zanger, liedschrijver, gitarist en acteur Serge Gainsbourg (62), artiestennaam van Lucien Ginsburg. Bijnaam: ‘de vieze ouwe man van de popmuziek’. Bekende nummers van hem zijn onder meer Je t’aime… moi non plus en La décadanse (met Jane Birkin, met wie hij van 1968 tot 1980 een relatie had), Lemon incest, Daisy temple. In 1986 begon hij een verhouding met een 16-jarige bewonderaarster en – tegelijk – een ‘vriendschappelijke’ relatie met een 12-jarig meisje; beide relaties duurden tot aan zijn dood en werden later door de betrokkenen bekendgemaakt.

1986   Bij de verkiezingen in Liechtenstein geldt voor het eerst het vrouwenkiesrecht.

1983   Wereldintroductie op een beurs in Amsterdam van een nieuw digitale informatiedrager, de ‘compact disc‘ (CD), een uitvinding van Philips, ontwikkeld en op de markt gebracht samen met Sony. Eén van de geestelijke vaders van de CD is Philips-technicus prof. Kees Schouhamer Immink. Hij ontwikkelde een coderingsmethode die de CD-schijfjes minder gevoelig maakt voor krassen en andere beschadigingen; zonder deze methode zouden CD’s onbespeelbaar zijn.

1982   In de Syrische stad Hama, een bolwerk van Moslimbroeders, tegenstanders van de socialistische Ba’ath-regering van president Assad, wordt een opstand bloedig de kop ingedrukt door regeringstroepen. Er komen ongeveer 20 000 mensen om.

1952   Overlijden in Mortsel (Antwerpen) van Jef Rombouts (58), doctor in de Germaanse filologie. Rombouts was van 1926 tot 1932 schepen van onderwijs te Mortsel. Als officier komt Rombouts tijdens de Eerste Wereldoorlog in contact met het lijden van de gewone Vlaamse frontsoldaat. ‘De verbetering van de toestand van de Vlaamse soldaat wordt de leidraad van zijn leven’ (Richard Boijen). Hij ligt mee aan de basis van de oprichting van het Verbond der Vlaamse Oud-strijders (VOS), is promotor van de IJzerbedevaarten en ageert fel tegen het Frans-Belgisch Militair Akkoord. Daarnaast is hij de spilfiguur in de tussenoorlogse actie voor de vernederlandsing van het leger. Onder zijn impuls wordt in 1927, naar aanleiding van de parlementaire besprekingen van een nieuwe taalwet voor het leger, de vooroorlogse Vlaamse Legercommissie opnieuw opgericht. Rombouts werd tevens hoofdredacteur van Het Legervraagstuk, het blad van de commissie. In de door de regering ingestelde ‘Gemengde Militaire Commissie’ verdedigde hij in februari 1928 de standpunten van zijn pressiegroep. In 1938 was hij medestichter van de Vlaamse Vereniging voor Reserveofficieren (VVRO).

Hij krijgt een forum in De Standaard, waarin hij goed onderbouwde bijdragen over het leger verzorgt. Ze vallen bij de Belgische overheid in slechte aarde. De ministerraad stelt in 1939 zelfs voor hem een dubbele blaam te geven: een door de minister van onderwijs (leraar) en een door de minister van landsverdediging (reserveofficier). Op 1 januari 1940 ligt zijn ontslag als reserveluitenant klaar.

Als krijsgevangene in mei 1940 wordt Rombouts vrij vlug met het merendeel van de Vlaamse reserveofficieren gerepatrieerd. Tijdens de bezetting is hij een beslist tegenstander van de collaboratie. Na de oorlog wordt hij vanwege zijn loyale houding gepromoveerd tot reservekapitein… en hervat de Vlaamse

Michail en Raissa Gorbatsjov

actie betreffende het leger. Hij wordt opnieuw medewerker voor legeraangelegenheden van De Standaard.

1931   Geboorte in Privolnoe (Zuid-Rusland) van Michail Gorbatsjov, Sovjet-Russische staatsman, laatste president van de Sovjet-Unie. Hij neemt in 1985 de macht over in de Sovjet-Unie na het overlijden van Konstantin Tsjernenko (1911-1985). Als president voert hij een hervormingspolitiek van ‘glasnost’ (openheid) en ‘perestrojka’ (hervormingen) en maakt een eind aan de USSR. Nobelprijs voor de Vrede 1990 voor de beëindiging van de Koude Oorlog. Hij was de echtgenoot van de populaire Raisa Gorbatsjova (1932-99). Hij overlijdt in 2022 op de leeftijd van 91.

David Herbert Lawrence en Frieda von Richthofen

1930   Overlijden in Vence (Provence) van de Engelse schrijver en dichter D.H. Lawrence (44), voluit David Herbert Lawrence. Niet te verwarren met zijn tijdgenoot, Thomas Edward Lawrence (1888-1935). Hij was de zoon van een mijnwerker. Bekende werken van hem zijn onder meer Lady Chatterley’s lover, Sons and lovers, Women in love, Kangaroo, The white peacock, The plumed serpent, The woman who rode away. Hij was getrouwd met Frieda von Richthofen (1879-1956).

1898   Geboorte in Amsterdam van de legendarische Fien de la Mar, actrice en cabaretière, dochter van acteur en regisseur Nap(oleon) de la Mar (1870-1930). Nap is erg trots op zijn dochter, maar Fientje heeft een grillig karakter, gaat zich vaak te buiten aan drank en heeft vele minnaars. Haar eerste filmrollen speelt ze in De Jantjes (1934) en Bleeke Bet (1934). In deze film zingt zij het liedje Ik wil gelukkig zijn. De film is een succes en het liedje wordt haar lijflied.

In 1935 volgden nog drie films: Op stap, De big van het regiment en Het leven is niet zo kwaad. Vervolgens Klokslag twaalf (1936), De spooktrein (1939) en Ergens in Nederland. De laatste film gaat op 12 april 1940 in première en wordt als de Tweede Wereldoorlog is uitgebroken, verboden door de Duitsers.

In 1941 trouwt Fien met Piet Grossouw (1890-1956). Na de bevrijding beleeft ze een comeback, bij het Cabaret Cor Ruys en het Cabaret Willy van Hemert. Grossouw is architect en koopt in 1947 het gebouw van de vroegere Spieghelschool aan de Marnixstraat in Amsterdam. Tijdens de oorlog was het in gebruik geweest bij de Duitsers. Verzetsstrijders hadden er een bomaanslag op gepleegd, waardoor het gedeeltelijk uitgebrand was. Hij laat het ombouwen tot een intiem theater, dat hij vernoemt naar zijn vrouw: het De la Mar Theater. Zakelijk gezien was niet zo’n succes. In 1952 neemt Wim Sonneveld het over, die het omdoopt tot Nieuw de la Mar Theater.

Fien wordt depressief na de dood van haar man in 1956 en doet een mislukte zelfmoordpoging. In februari 1965 speelt ze in Tijd voor aftellen de angstige moeder van een astronaut. De la Mar heeft de uitzending op 25 april 1965 niet meer meegemaakt. De zondag ervoor springt ze uit het raam van haar woning in de Amsterdamse Beethovenstraat. Ze overleeft de val. Als haar in het hospitaal gevraagd wordt naar het waarom, antwoordt ze: ‘Om alles’. Fien de la Mar overlijdt vijf dagen later op 67-jarige leeftijd.