22 december. Net binnen: Godfried Bomans overleden, vriend van Vlaanderen

Galina Oestvolskaja (1919-2006)

2006   Overlijden te Sint-Peterburg van Galina Oestvolskaja, een van de bekendste en belangrijkste hedendaagse Russische componisten en een van de weinige vrouwen in deze kunsttak. Ze geldt als een zeer eigenzinnig componist. Zelf heeft zij gezegd: ‘Er is hoe dan ook geen verband tussen mijn muziek en die van welke andere componist, levend of dood’. Kenmerkend zijn haar ongebruikelijke combinaties van instrumenten, zoals in haar compositie voor 8 contrabassen, piano en slagwerk (hamer en houtblok). Een ander kenmerk is het gebruik van zeer luide, massieve, repetitieve klankclusters. De musicoloog Elmer Schönberger typeerde haar als ‘de vrouw met de hamer’.

1993   Het water van Maas en Rijn stijgt tot een recordhoogte. In Limburg en in delen van Noord-Brabant en Gelderland staan grote gebieden onder water en worden circa 10 000 mensen geëvacueerd.

1989   Na een week van bloedig neergeslagen demonstraties neemt Ion Iliescu het presidentschap over in Roemenië, waardoor Nicolae Ceaușescu’s communistische bewind tot een einde komt. Hij was sinds 1967 aan de macht.

1972   In het Andesgebergte in Chili worden 16 overlevenden ontdekt van een vliegtuigramp die op 13 oktober plaatsvond. Zij blijken het te hebben volgehouden door de stoffelijke overschotten van dode medepassagiers op te eten.

1971   Overlijden in Bloemendaal (Noord-Holland) van Godfried Bomans (58), schrijver en columnist. Hij studeerde rechten in Amsterdam (kandidaat) en psychologie in Nijmegen (doctorandus). Na de Tweede Wereldoorlog was hij, tot 1948, kunstredacteur van De Volkskrant. In 1945 behoorde hij tot de stichters van Elsevier Weekblad. Aan beide bladen heeft hij lang meegewerkt met columns, kronieken en essays, steeds gekenmerkt door hun lenige taal en humoristisch getinte visie. Gezegden van hem: ‘Wie niet sterk is moet het zien te worden. Wie twijfelt aan de mensheid moet een tijdlang oppasser worden in een dierentuin’. Bomans was – ook in Vlaanderen – een gevierd spreker en een populair televisie-interviewer. Bij zijn dood in 1971 noemde men hem de wellicht meest gelezen Nederlandse auteur. Hij heeft ruim 60 boeken geschreven, maar tijdens zijn leven te weinig literaire erkenning gekregen.

Bomans toonde al vroeg zijn interesse voor Vlaanderen, noteert Gaston Durnez, wat onder meer blijkt uit zijn verdediging van Felix Timmermans in 1948. In 1967 publiceerde een Vlaamse uitgeverij zijn boek Denkend aan Vlaanderen, een bundel kronieken over Vlaamse mensen en toestanden, met ironie bekeken en wel eens kolderesk voorgesteld. In de lente van 1971 maakte hij voor de Vlaamse televisie naar aanleiding van het 25-jarige bestaan van het Belgisch-Nederlands Cultureel Verdrag een serie programma’s, gebaseerd op een dertigtal interviews met prominente Vlamingen, onder de titel: Een Hollander ontdekt Vlaanderen. Hij stelde vast dat men in Vlaanderen ‘elkaar meer ruimte laat’ en dat er ‘meer warmte en liefheid’ leeft, maar miste er kritiek, ‘het vermogen tot toetsen van werkelijke waarden’. Bij deze en andere gelegenheden pleitte hij in het Noorden voor meer begrip voor de Vlamingen, die ‘vechten in de loopgrachten’ voor het behoud van de Nederlandse cultuur en die ‘de kastanjes uit het vuur halen waar wij ons aan warmen’.

1960   Overlijden te Breukelen (Utrecht) van Ir. Frederik Ernst Müller (71), Nederlandse oorlogsburgemeester van Rotterdam. Op 10 oktober 1941 werd hij burgemeester van Rotterdam. Alhoewel lid van de NSB wordt hij geïnstalleerd door de waarnemende burgemeester van Rotterdam, de sociaaldemocraat Arie de Zeeuw. Maar in een ophefmakende toespraak laakt die het ondemocratisch karakter van de installatie. De ambtsketen van burgemeester laat hij omhangen door een bode. Na de oorlog wordt Müller veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf, waarvan hij er bijna zes uitzit.

1954   Het stoomschip Henri Deweert uit Oostende vergaat nabij het Waddeneiland Texel, 19 opvarenden verdrinken.

1949   Het Vlaams Komitee voor Brussel (VKB) neemt de draad weer op van het Comité tot bevordering van het Vlaams Leven te Brussel (1946) en het vooroorlogse Vlaams Verbond voor Brussel (1933). Deze typische strijdvereniging poogde het Vlaams bewustzijn in Brussel te sensibiliseren, stelde zich ten doel het behoud en het bevorderen van het Vlaams leven te Brussel, de Vlaamse belangen te Brussel en de randgemeenten te vrijwaren en hiervoor actie te voeren op economisch, cultureel en artistiek vlak. Als drukkingsgroep trad het op als enig overkoepelend orgaan van de Brusselse (en) Vlaamse socioculturele verenigingen.

Als politieke groepering organiseerde het VKB de eerste grote Vlaamse manifestaties te Brussel en onder meer de luisterrijke 11-julivieringen. Het speelde een aanzienlijke rol bij het ontstaan van het Vlaams Aktiekomitee voor Brussel en Taalgrens (VABT).

1943   Na een lang debat, waarvan het rapport tien kilo weegt, keurt de Sovjet-Unie een nieuw volkslied goed ter vervanging van De Internationale.

Harro Schulze-Boysen met zijn vrouw Libertas

1942   Harro Schulze-Boysen, een lid van het verzetsnetwerk Rote Kapelle, wordt onthoofd in Berlijn-Plötzensee. Als nationaal-revolutionair theoreticus en resoluut tegenstander van het Hitler-regime, was hij onder Weimar actief geweest in de Jungdeutscher Orden (Jungdo) en publiceerde hij van maart 1932 tot februari 1933 samen met Franz Jung het nationaal-bolsjewistische tijdschrift Der Gegner.

1940   De verzetsman luitenant Honoré d’Estienne d’Orves landt clandestien in een baai in Plogoff (Bretagne). Hij wordt gevangengenomen, ter dood veroordeeld, en in augustus 1941 geëxecuteerd. In een laatste briefje dat hij aan zijn familie achterlaat, schrijft hij: ‘Heb geen haat jegens wie dan ook vanwege mij. Iedereen heeft zijn plicht gedaan voor zijn land. Leer integendeel het karakter van de volkeren in de buurt van Frankrijk kennen en beter begrijpen’.

Filippo Tommaso Marinetti (1876-1944)

1876   Geboorte in Alexandrië van de Italiaanse schrijver Filippo Tommaso Marinetti, grondlegger van het futurisme.

1875   Geboorte in Nantes van de Bretoense kunstenaar en revolutionaire vakbondsactivist Jules Grandjouan. Hij werd wees op zevenjarige leeftijd en publiceerde van 1901 tot 1911 honderden tekeningen in het satirische weekblad L’Assiette au beurre, maar werkte ook mee aan La Voix du peuple, Les Temps nouvelles, Le Libertaire en La Guerre sociale. Na 1917 wordt hij actief binnen de Communistische Partij, maar hij wordt eruit gegooid omdat hij samen met anderen een ‘anti-Sovjet’-verklaring heeft ondertekend.

1676   De Franse koning Lodewijk XIV informeert baron Joseph de Montclar dat hij heeft besloten de muren van de Elzasser steden Haguenau en Zabern te slopen, zodat er geen spoor meer overblijft van de wallen, sluizen en grachten. De inwoners mogen niet op de hoogte zijn van de oorsprong van deze beslissing. Nadat de bevolking van Haguenau met meubels en vee is geëvacueerd, begint op 7 januari de vernietiging. Op 10 februari wordt de stad volledig afgebrand.

1560   In Sevilla worden veertien mensen levend verbrand. Gilles de Vlaming, geboren in Amsterdam, wordt gestraft met honderd zweepslagen. Hij wist dat een inquisitiegevangene die onlangs uit Amerika was aangekomen, bezig was met het onderzoeken van ontsnappingsmogelijkheden en had hem niet aangegeven.

Koop nu Vandaag in de loop der jaren in de Doorbraak-boekhandel.