24 juni. Net binnen: Jan Frans Willems, vader van de Vlaamse Beweging, overleden

Elk jaar   Het Sint Jansfeest of Midzomerfeest. Herdenking van de geboortedag van Johannes de Doper. Deze dag valt samen met het Midzomerfeest dat van oudsher op veel plaatsen in Europa wordt gevierd en teruggaat op veel oudere, voorchristelijke zonnewendefeesten.

Op de avond van Sint Jan kwamen vroeger buurtgenoten bij elkaar en maakten met zijn allen een groot vuur. Men zong en danste en de moedigsten sprongen over het vuur heen. Als een jongen en een meisje hand in hand over het vuur sprongen, was hun band voor eeuwig bezegeld. Of toch minstens voor die avond.

Met Sint Jan konden vrouwen op eigen initiatief een vrijer vinden. Volgens een ooggetuige uit 1606 werd er gedanst en zong men ‘ijdelicke liedekens’. Wist de vrouw een man te strikken dan werd deze ‘mijn Sint Jan’ genoemd. Bredero dichtte hierover:

So haest als zij mijn sach,
So stong ick huer wel an
Want sij riep, int volle seltscip:
Dit is mijn eyghen Sint Jan.

Volgens de Juliaanse kalender viel Midzomer, de langste dag van het jaar, op 24 juni, net als later het christelijke Sint-Jansfeest. Pas bij de invoering van de Gregoriaanse kalender, in grote delen van de Lage Landen niet eerder dan 1700, werd het zomersolstitium op 21 juni vastgesteld. Toen was het Midzomerfeest al zo ingekapseld in het Sint-Jansfeest dat het begrip Midzomer nog vaak wordt verbonden met 24 juni. Strikt genomen kan men Midzomer het best op 21 juni vieren.

2018   In Saudi-Arabië mogen vanaf nu vrouwen autorijden. Het was het laatste islamitische land waar vrouwen niet zelfstandig achter het stuur mochten. Overigens mogen vrouwen in Saudi-Arabië nog altijd niet zelf een huwelijkspartner kiezen, een paspoort aanvragen of een bankrekening openen.

André van Duin (°1947)

1964   De talentenjacht van het AVRO-programma Nieuwe Oogst wordt gewonnen door de jonge komiek André van Duin, 17 jaar.

1948   Sovjettroepen beginnen een blokkade van Berlijn. Alle wegen naar de westelijke sector worden afgesloten. Voedsel moet via een luchtbrug worden aangevoerd. De blokkade is een reactie op de invoering van de D-mark in de westelijke bezettingszones van Duitsland. De Sovjet-Unie beëindigt de blokkade op 12 mei 1949. Als gevolg van de blokkade besluit de Senaat van West-Berlijn dat er altijd een 180 dagen-voorraad van primaire levensmiddelen in de stad aanwezig moet zijn, de zogenaamde ‘Senaatsreserve’. Deze is in 1990 meegegeven aan de wegtrekkende Russische troepen.

1916   In Frankrijk begint de slag aan de Somme. Hij duurt 4 maanden en kost het leven aan 420 000 Britse soldaten, 200 000 Franse en 450 000 Duitse. De terreinwinst is gering. Adolf Hitler was een Duitse soldaat in de Slag aan de Somme, en J.R.R. Tolkien vocht aan Britse kant.

Gerrit Rietveld (1888-1964)

1888   Geboorte in Utrecht van Gerrit Rietveld, vooraanstaand architect en meubelontwerper van de ‘nieuwe zakelijkheid’. Begon in 1917 een eigen meubelmakerij en vestigde zich in 1919 als zelfstandig architect. Hij is onder andere bekend van het Van Gogh Museum in Amsterdam. Hij overleed in 1964.

1846   In Gent, overlijden van Jan-Frans Willems (53), ‘Vader van de Vlaamse Beweging’, Heel-Nederlander en vrijzinnige. Hij wordt geboren in Boechout (Antwerpen) als oudste van 14 kinderen. Zijn vader, die kan lezen en schrijven en buiten het Nederlands ook enige kennis van het Latijn had, werkt als ontvanger der belastingen. In 1807 wordt hij door de Franse bezetter uit zijn ambt ontzet, omdat hij geen Frans kent. De jonge Willems, nog geen 15, schrijft zijn Hekeldicht op den Maire en Municipaliteit van Bouchout.

In Lier komt hij in contact komt met de familie Bergmann, waarvan de vader zijn kinderen huisonderwijs geeft. Willems wordt hierin opgenomen. Hij leert er behoorlijk Nederlands, Frans en Duits, maar krijgt er vooral een aantal liberale en nationale principes mee, die hem zijn hele leven bijblijven: verdraagzaamheid op godsdienstig gebied, de Duitse vrijheidsidealen (Herder!), liefde voor de moedertaal, verering van Oranje en het nastreven van de eenheid der Nederlanden.

In 1809 wordt Willems klerk van een ‘notaire impérial’ in Antwerpen en ontsnapt daardoor aan de Franse legerdienst. Hij schrijft een Ode op de herstelling der Nederduytsche Tael (1814). Bij de hereniging van de Nederlanden onder Willem I (1815) breekt Jan-Frans Willems in het Noorden door met zijn gedicht Aen de Belgen – Aux Belges (1818), een reactie op de hatelijke bestrijding van het Nederlands door het blad L’Observateur belge. Hij toont aan dat Noord en Zuid dezelfde taal en nationaal verleden hebben. Door dit gedicht, een monument in de geschiedenis der Vlaamse Beweging, wordt Willems op slag befaamd in het Noorden, tot in regeringskringen toe.

In het taalgenootschap Tot Nut der Jeugd groeit rond Willems de kleine groep jongeren die na 1830 mee de kern van de beweging zullen vormen, die in Nederlandse zin denken en voelen. Daaronder Jan-Baptist David, Prudens van Duyse, Karel L. Ledeganck en Maria Doolaeghe. Willems, met hart en ziel Heel-Nederlander, is diep geschokt als in 1830 België ontstaat. Al in januari 1831 wordt Willems door de Belgische overheid als ontvanger der registratie verplaatst naar Eeklo. Dat reduceert zijn inkomsten, tot een kwart van wat ze in Antwerpen waren. In zijn vrije tijd studeert hij Grieks en verdiept zich in Middelnederlandse handschriften.

Zijn hoop op herstel van het Nederlands gezag vervluchtigt. Wat hem nu voor ogen zweeft, is de mogelijkheid om het Vlaamse landsgedeelte, dat maar in zeer beperkte mate had deelgenomen aan de ‘revolutie’, bij Nederland te zien terugkeren om zo een grote, eentalige en machtige staat te vormen.

Zijn baanbrekend filologisch werk leidt in 1835 tot zijn opname in de Koninklijke Academie van Wetenschappen te Brussel, waar hij als dé gezaghebbende vertegenwoordiger voor Vlaamse literatuur geldt. Hij roept op tot nieuwe arbeid en strijd: ‘Laet u door noodlottige tyden en Franschkweelende landgenooten niet afschrikken. De tyd nadert waerop onze Vlaemsche nationaliteit met meer levendigheid het hoofd gaet opbeuren. Weldra zal ik de gronden leggen tot een verbond van weldenkende vaderlanders’.

Lucrezia Borgia (1480-1519) geschilderd door Bartolomeo Veneto

Dit verbond zal de Vlaamse beweging worden. De genoemde kleine kring wordt aangevuld met jongeren als Philip M. Blommaert, Ferdinand A. Snellaert, Hendrik Conscience, Jan de Laet, Jan C. van Ryswyck en anderen. De eerste realisaties zijn het Taalcongres (1841) en het Taalverbond (1844). Maar Willems’ gezondheidstoestand gaat vanaf 1842 alsmaar achteruit. Hij overlijdt in 1846 aan een beroerte op het Gentse stadhuis.

1519   Overlijden in Ferrara, in het kraambed van haar achtste kind, van Lucrezia Borgia (39). Deze ‘femme fatale’ werd beroemd om haar lichtzinnigheid en ‘zondigheid’. Wat wil je, ze was de buitenechtelijke dochter van paus Alexander VI en diens maîtresse Vannozza dei Cattanei. Haar familie huwelijkte haar drie keer uit, de eerste keer toen ze 13 was.