31 oktober. Historische dag: laatste executie in vredestijd in Nederland, België schaft doodstraf 136 jaar later af

2008   Rusland spreekt zijn veto uit op de vraag om de herdenking van de 75ste verjaardag van de holodomor op de agenda te plaatsen van de algemene vergadering van de VN. En dat hoewel de Doema (het Russisch parlement) in haar verklaring van 2 april 2008 bij de 75-jarige herdenking van de ‘grote hongersnood van de jaren 1930 op Sovjet-Russisch grondgebied’ sprak van een verschrikkelijke tragedie, die aan 7 miljoen mensen in een groot deel van de Sovjet-Unie het leven heeft gekost, en waarbij ze ondubbelzinnig het stalinistische regime als hoofdverantwoordelijke noemde.

1962   Kort na de tweede Mars op Brussel (14 oktober) wordt het wetsontwerp over de vastlegging van de taalgrens goedgekeurd. Eveneens in oktober trekt de regering Lefèvre-Spaak (christendemocraten en socialisten) de bespreking van de taalontwerpen betreffende onderwijs en bestuurszaken naar zich toe. Het akkoord van Hertoginnedal op 5 juli 1963, dat een stelsel van ‘taalfaciliteiten’ in Voeren, enkele gemeenten met Duitstalige minderheden, Ronse, Komen-Moeskroen en de zes randgemeenten van Brussel invoert, wordt door de Vlaamsgezinde opinie met ontgoocheling en woede ontvangen en als een nederlaag aangevoeld.

1940   De Algemene Spaar- en Lijfrente Kas (ASLK) weigert acht jaar lang om taalrollen en een billijk evenwicht in te voeren, zoals die waren voorgeschreven door de wet, het uitvoeringsbesluit van 6 januari 1933 en een beslissing van de ministerraad van 10 augustus 1939. De kentering komt pas toen ze op 31 oktober 1940 een vraag krijgt van de Commissie voor Taaltoezicht om een lijst van haar personeel voor te leggen, ingedeeld per taalrol. Nu gaat de ASLK ertoe over een plan op te stellen dat haar in staat moet stellen om tegen eind 1946 het schromelijke onevenwicht tussen Frans- en Nederlandstalige personeelsleden weg te werken. Mits compensatie voor de gepasseerde Franstaligen welteverstaan: zij zouden benoemingen in overtal krijgen. Bij de bevrijding is de achterstand van de Nederlandstaligen sterk verminderd.

Henri de Brouckère. (1801-1891)

1852   Henri de Brouckère vormt een nieuwe regering. Maar eerst iets over de man. Deze geboren en getogen West-Vlaming studeert rechten in Luik en vestigt zich als advocaat in Brugge. Hij is de broer van Charles de Brouckère (junior) die zijn carrière bekroonde als burgemeester van Brussel. Henri wordt liberaal volksvertegenwoordiger. Hij bekleedt een aantal hoge functies in de tijd van de Franse bezetting en van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.

Zijn regering probeert met een voorzichtige en verzoenende politiek het agressieve regime van Napoleon III te neutraliseren. Deze neef van Napoleon I was op 2 december 1851 door een staatsgreep aan de macht gekomen. Een jaar later laat hij zich tot keizer uitroepen. Dat is een maand na het aantreden van de regering De Brouckère als van België. De nieuwe premier gaat plat op zijn buik voor de Fransen en erkent het Tweede Keizerrijk onmiddellijk. Er wordt zelfs een nieuw wet gestemd om de zelfgekroonde Franse keizer te behagen. De aandacht van Napoleon III voor België wordt afgeleid door het uitbreken van de Krimoorlog.

De regering van Henri de Brouckère houdt het uit tot in 1855, na verloren verkiezingen. Met hemzelf verloopt het enigszins beter. Hij wordt 90 en overlijdt in 1891, precies op zijn verjaardag.

1860   Op de markt van Maastricht (Limburg) wordt Johannes Nathan opgehangen, na een doodsvonnis wegen het vermoorden van zijn schoonmoeder. Achteraf blijkt dat dit de laatste voltrekking van de doodstraf in Nederland in vredestijd was. In 1870 werd de doodstraf in Nederland in vredestijd afgeschaft.

De laatste Belgische executie in vredestijd vindt plaats in juli 1863. In Ieper wordt de boer Charles-Louis Kasteleyn wegens moord terechtgesteld door onthoofding met de guillotine. Sindsdien is de doodstraf voor misdrijven van gemeenrecht niet meer uitgevoerd. Toch werd de doodstraf behouden in het nieuwe Strafwetboek van 5 oktober 1867, al werd ze sindsdien systematisch omgezet in levenslange dwangarbeid – behalve tijdens de repressie. Tussen 1944 en 1950 sterven in België 242 mensen aan de executiepaal. Ter vergelijking: in Nederland waren er dat 39. De doodstraf in België is afgeschaft met de wet van 11 juli 1996. Daarmee was België het laatste land in continentaal West-Europa dat de doodstraf afschafte in zowel vredes- als in oorlogstijd.

John Keats (1795-1821)

1795   Wie kent niet: ‘A thing of beauty is a joy forever’…  Geboorte van John Keats in Moorgate (Londen) in een paardenstal. Deze Engelse dichter is samen met Lord Byron (1788-1824) en Percy Shelley (1792-1822) een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Engelse romantiek.

Zijn eerste zeven jaar zijn gelukkig. Maar in 1803 sterft zijn vader na een schedelbreuk bij een val van zijn paard. Zijn moeder hertrouwt, maar verlaat al snel haar tweede echtgenoot en verhuist met haar kinderen naar de grootmoeder van Keats. In 1810 sterft zijn moeder aan tuberculose. John Keats heeft een oudere broer George, maar die emigreert naar Amerika.

De grootmoeder benoemt twee voogden voor haar kleinzoon. In 1811 sturen die Keats in de leer bij een chirurg in Londen. Keats studeert verder in het Guy’s Hospital, waar sinds 2007 zijn standbeeld staat. In juli 1816 wordt hij gediplomeerd als apotheker, die ook als huisarts mag werken.

Het bestuderen van het werk van Edmund Spenser (1552-1599), in het bijzonder The Faerie Queene, wordt een keerpunt in Keats’ ontwikkeling als dichter. Hij raakt bevriend met de schrijver Leigh Hunt, die hem in 1816 helpt bij het publiceren van zijn gedichten. In 1817 besluit Keats zijn medische praktijk op te geven en publiceert hij zijn eerste bundel Poems. Die wordt niet goed ontvangen. John Gibbons Lockhart noemt het in Blackwood’s Magazine poëzie van lagere sociale afkomst.

In de zomer van 1817 reist Keats naar het Isle of Wight. Daar krijgt hij gezelschap van zijn jongere broer Tom, die zich aan zijn zorg moest toevertrouwen: net als zijn moeder lijdt hij aan tuberculose. Tom en John Keats wonen samen in een kleine kamer. Na het voltooien van zijn epische gedicht Endymion reist Keats naar Schotland en Ierland. Thuisgekomen merkt hij dat de gezondheid van Tom achteruitging en hoort dat ook zijn gedicht Endymion het doelwit is van spottende kritiek. Tom Keats sterft in december 1818.

Dan wordt John verliefd op hij Fanny Brawne (1800-1865). In deze periode, vooral in de lente en zomer van 1819, schreef Keats zijn beroemdste gedichten, zoals Ode aan Psyche, Ode aan een Griekse Urn, Ode aan een Nachtegaal, Over melancholie en Naar de herfst. Hij blijkt een meester in lyrische meditaties en reflecterende verzen over schoonheid, vergankelijkheid en de dood. Ze zijn vernieuwend in het genre. Zijn brieven worden tot de mooiste uit de Engelse literatuur gerekend.

De relatie met muze Fanny Brawne wordt verbroken als Keats in 1820 duidelijke tekenen van tuberculose vertoont, zoals het ophoesten van bloed. Op aanraden van zijn artsen verlaat hij de ongezonde Londense lucht en reist op uitnodiging van Shelley naar Rome. John Keats overlijdt er op 23 februari 1821, amper 25 jaar oud. Op zijn grafsteen staan zijn woorden: ‘Hier ligt iemand wiens naam in water werd geschreven’.