De economie wacht op een plan

Best wel onthutsend dat onze federale minister van economie, Nathalie Muylle, dezer dagen niet wat frequenter op radio, tv of in de krant verschijnt. De coronacrisis grijpt om zich heen en één van haar belangrijkste slachtoffers is onze economie.

De cijfers die genoemd worden liggen nogal uiteen. Het VBO spreekt in een artikel in Het Laatste Nieuws over een economische schade van 2 à 3 miljard euro per week. De ene sector is meer getroffen dan de andere. Dat de horeca zware verliezen lijdt, hoeft niet te verbazen. De bouwsector, die in verhouding weliswaar minder verliest dan de horeca, doet de economie het meeste krimpen, met verliezen die oplopen tot € 200 miljoen per week.

Een Belgische recessie is dubbel betalen

De economie die achteruit boert levert minder belastingen op. Bedrijven maken minder winst en er wordt minder geconsumeerd. De overheid ziet haar inkomsten vooral dalen door mindere ontvangst van vennootschapsbelasting en BTW. In een iets later stadium zakken ook de inkomsten uit de personenbelasting door toedoen van (tijdelijke) werkloosheid. Ive Marx deelde op Twitter een prognose van de OESO waarin de Belgische economie tot 25% zal krimpen.

Daartegenover staan de uitgaven die tijdens de recessie stijgen door het gulle uitkeringssysteem en een uitgebreide subsidiesteun. Het behoeft geen Einsteinverstand om hieruit af te leiden dat de staatsschuld stijgt. Die staatsschuld is heus geen abstract cijfer zonder reële invloed op bedrijven en burgers. Die schuld kost intrest en moet daarom worden afgebouwd via verhoging van belastingen én via besparingen alom. Een hoge schuld is tevens een dam tegen noodzakelijke rendabele investeringen. Daarover schreef ik onlangs nog een stuk hier op Doorbraak.

Zekerheid is het economische sleutelwoord

Ondertussen, na de vorige economische crisis, weten we dat bedrijven en investeerders nood hebben aan zekerheid. Onzekerheid is de stok in het economische wiel. Natuurlijk is de gezondheidscrisis momenteel de eerste prioriteit, maar niet de enige. Zo lijkt het nu wel.

Als projectontwikkelaar kom ik met nogal wat bedrijven en sectoren in contact. Telkens valt mij op dat elke bedrijfsleider, investeerder of manager volledig in het duister tast. Verkoopaktes die soms enorme geldtransacties bezegenen worden al drie weken niet meer verleden omdat men politiek geen antwoord heeft op een administratief regeltje dat in crisistijd niet kan worden nageleefd. Waanzin!

De maatregelen de men in vele sectoren neemt worden als het ware geïnterpreteerd vanuit de maatregelen die gelden voor de burgers. Lockdown, handen wassen en ontsmetten na elk contact, afstand van minimum 1,5 meter houden en enkel cruciale verplaatsingen maken. In concreto betekent dit een stopzetting of minstens gedeeltelijke stopzetting van de bedrijfsactiviteiten.

Verantwoorde risico’s

Daardoor is er heel wat economische activiteit die onterecht stilvalt. Mits duidelijke richtlijnen, doordachte maatregelen en voldoende voorzieningen kunnen heel wat bedrijven meer presteren dan nu het geval en dat zonder het risico op besmetting onverantwoord te verhogen.

In de bouwsector is het niet moeilijk om het werk aan te passen aan zulke veiligheidsvoorschriften. Denk bijvoorbeeld aan de (spoor)wegeniswerken. Het is onvoorstelbaar dat men in de kalmste periode ooit op ons wegennet niet overal herstellingen en vernieuwingen aan het uitvoeren is. Op zulke werven is het aantal mensen beperkt, kan er afdoende afstand worden gehouden, is er weinig contaminatie via voorwerpen en draagt men handschoenen. Extra maatregelen zoals mondmaskers en handen wassen zijn makkelijk te nemen voor de bedrijven.

Belangrijk is natuurlijk dat er binnen een sector en tussen kruissectoren onderling duidelijke afspraken gelden. Daar wringt het schoentje. Die duidelijke afspraken kunnen enkel worden gemaakt wanneer eerst de overheid duidelijk communiceert en daarna de voorzieningen die nodig worden geacht ter beschikking stelt.

Het afwezige masterplan

Na drie weken lockdown lijkt de economie als het ware stilgevallen. De enige activiteit die burgers nog bespeuren speelt zich af in de supermarkt of bij de apotheek. Stilaan beginnen bedrijven uit sommige sectoren het werk opnieuw op te starten, zij het wel gedeeltelijk. Van verschillende aannemers krijg ik bericht dat zij terug aan de slag gaan. Weliswaar op eigen houtje, zonder veel info vanuit de overheid of de sectororganisatie. Met alle gevolgen van dien.

Hoe kan het dat er nog steeds geen relanceplan is uitgewerkt? Waar wacht de minister op? Onze economie heeft nood aan concrete doelstellingen met een uitgewerkt stappenplan ernaartoe. Vanaf welke afname in besmettingen of vanaf welke testresultaten zal welke economische stap worden gezet? Welke voorbereidingen zijn daarvoor nodig? Wat zijn de verwachtingen in tijd? Wat zijn de maatregelen bij herval van besmettingen? Geen bric-à-brac maatregelen, maar een tot in detail uitgewerkt plan.

Immuniteit als cruciale factor

Zonder te beweren over enige medische kennis te beschikken, lijkt het mij duidelijk dat immuniteit tegen het virus allesbepalend is. Via een nog te ontwikkelen inenting of via besmetting. Naar ik begrijp gaat de besmetting erg snel en is het ziektebeeld voor de meesten niet erger dan een griep. Met toch redelijk wat  uitzonderingen is de regel nog steeds dat oudere mensen of mensen met onderliggende gezondheidsaandoeningen op intensieve zorgen komen te liggen. Wat betreft de overlijdens geldt deze regel nog meer. Veel patiënten hebben anderzijds acute complicaties waardoor de intensieve zorgcapaciteit onder druk kan komen te staan met desastreuze gevolgen indien de limieten overschreden worden.

Het afwezige immuniteitsplan

Op nog geen enkel moment heb ik de overheid of wetenschappers die dagelijks het coronanieuws domineren een plan horen voorstellen om de immuniteit stapsgewijs op te bouwen zodat de samenleving perspectief heeft op een normalisering van haar bestaan. Ik las dat men zich bijvoorbeeld vergist heeft inzake de sluiting van de scholen omdat kinderen de basis vormen ter opbouw van immuniteit.

Oké, maar waarom schakelen we dan nu die schoolgaande jeugd niet stapsgewijs in om alsnog de immuniteit op te bouwen? Laat de kleuterschool opnieuw starten, twee weken later de eerste graad van het basisonderwijs enzovoort. Natuurlijk wederom binnen een duidelijk veiligheidskader en met strikte quarantainemaatregelen voor alle risicogroepen. Het is maar een voorbeeld, maar geen mens die mij kan vertellen welk plan, welke strategie de overheid voor ogen heeft.

Bespaar ons een welvaartscrisis

De berichtgevingen over het stijgende aantal besmettingen, ziekenhuisopnames en doden slokken al onze aandacht op. Logisch. Het virus betekent een acuut gevaar dat prompte noodmaatregelen vereist. Maar laat ons alsjeblief niet de fout maken om een minstens even groot gevaar, maar dan minder acuut en veel abstracter, onze samenleving te laten ontwrichten. Welvaartsvernietiging is een proces dat zich gestaag ontwikkelt, genadeloos slachtoffers maakt en lang nazindert.

Luister ook naar de Doorbraak-podcast met econoom Peter De Keyzer (Growth Inc.)