En op het einde verliest Verhofstadt

De N-VA weet toch nog te verrassen. Nadat heel wat waarnemers – Doorbraak niet uitgezonderd – de partij van Bart De Wever al veroordeeld hadden tot de ALDE van Guy Verhofstadt, koos de partijraad van N-VA alsnog voor de ECR, de Europese Conservatieven en Hervormers rond de Britse Tories. De stemming was niet eens nipt: amper 3 dapperen kozen na het debat nog voor de ALDE, 66 anderen kozen voor ECR. 

Maar het debat binnen N-VA ging eigenlijk niet over ALDE. In tegenstelling tot wat de berichtgeving van Vlaamse journalisten dagenlang liet uitschijnen was niet ALDE de grote concurrent voor ECR, maar wel EVA – de fractie van groene en regionalistische partijen die N-VA tijdens de voorbije legislatuur onderdak bood. Vooral Mark Demesmaeker, die de N-VA de voorbije jaren vertegenwoordigde in het Europese assemblée, hield een pleidooi om gewoon bij de EVA te blijven. Hij sprak namens een stroming binnen N-VA die sterk gevoelig blijft voor de regionalistische bondgenootschappen uit het Volksunieverleden. Die traditie kan echter op weinig begrip rekenen bij een meer moderne flank (waaronder opvallend veel jongeren) die meer wil inzetten op ideologische coherentie en duidelijke Europese standpunten. De EVA-aanhangers wisten uiteindelijk 40 stemmen te verzamelen. 

Keuze van het hart én het verstand 

Binnen de ECR zal N-VA zich probleemloos kunnen profileren als een Eurokritische partij die de evolutie naar een federaal Europa met argusogen bekijkt. Een eigen Europese smoel zou binnen ALDE veel minder evident geweest zijn. De keuze voor ECR is ook een logische stap in de evolutie die de N-VA op Europees gebied heeft laten zien: van een euroforische partij in de beginjaren van de partij naar een koele minnaar sinds de Eurocrisis. De Britse conservatieven beloofden bovendien veel autonomie binnen de fractie, zodat N-VA zich niet gebonden hoeft te voelen aan enkele minder frisse elementen binnen de ECR (die eerder door de Tories waren binnengehaald om Nigel Farage én Guy Verhofstadt een hak te zetten, maar da’s nog een ander verhaal). 

ALDE was ideologisch nooit de eerste keuze voor N-VA, en lag – omwille van Verhofstadt – ook op andere gebieden moeilijk. De afkeer voor paars(-groen) zit nog steeds gebakken in het DNA van de partij, en heel wat N-VA’ers lopen ook menselijk niet hoog op met de ALDE-fractieleider. ‘Verhofstadt is niet te vertrouwen’, kon je de voorbije dagen veel horen in N-VA-kringen, toen de keuze voor de Europese liberalen in de sterren leek te staan. Reken daar ook nog eens bij dat N-VA er zich voor hoedt gereduceerd te worden tot een ‘liberale’ partij, en het wordt duidelijk dat Verhofstadt nooit kans had om N-VA te verleiden. Ondanks de steun voor nationalistische partijen, ondanks een eigen werkgroep binnen de fractie, ondanks de belofte van het vice-voorzitterschap van de ALDE voor een N-VA’er naar keuze. 

De afgang voor Guy Verhofstadt lijkt nu compleet. Omdat hij de voorbije dagen de N-VA openlijk het hof maakte, en bereid leek om heel zijn anti-N-VA-retoriek in te slikken, staat de ex-premier te kijk als machtsmens en postjesjager. Zijn ALDE-fractie zal de komende vijf jaar niet de derde grootste groep zijn, na de grote EVP-familie en de Europese socialisten. Daarmee wordt de ene verkiezingsdoelstelling van Verhofstadt niet gehaald. De triomfantelijke berichten van net na de verkiezingen moet hij herroepen. Zijn kansen op een topjob, zoals voorzitter van het Europese parlement, zijn aanzienlijk geslonken. Als de vernedering van Verhofstadt al niet het doel was van de N-VA, dan is het zeker wel het gevolg – en weinig N-VA’ers zullen er rouwig om zijn. 

Geduld = een deugd

De soap rond de fractievorming bewijst tenslotte dat de N-VA terecht heeft gewacht. De ploeg rond Johan Van Overtveldt kreeg tijdens de campagne flink wat kritiek omdat een duidelijke fractiekeuze uitbleef. Na 25 mei ontspon zich echter een onvoorspelbare en heel verrassende dynamiek in het Europees parlement. De talrijke verschuivingen en nieuwe wendingen creërden heel wat nieuwe kansen. Welke fractie de derde grootste groep zou gaan vormen, bleef lang onduidelijk. Dat maakte van de Vlaams-Nationalisten en hun vier Europese zetels een gegeerde bruid. N-VA is doorslaggevend geweest in een paringsdans die de machtsverhoudingen voor de komende jaren vastlegt. Niet kwaad, voor een onervaren ploeg. 

Alleen jammer van dat ene schoonheidsfoutje. Want ook al trekken de vier europarlementariërs van N-VA naar de ECR, de partij blijft wel lid van de EVA. Een beslissing die ook wel eens te maken kan hebben met Eric Defoort, éminence grise van de partij en voorzitter van… EVA. Leren ze het bij N-VA dan toch: compromissen maken?