Buikgevoel zonder onderbouw

Hoog bezoek in Reyers Laat op woensdag: de allerbeste actrice van Europa was te gast. Onze eigen Veerle Baetens schoof amper enkele dagen na haar opgemerkte België-uitspraken op de European Film Awards aan tafel bij Lieven Van Gils. De hoopvolle kijker zat klaar voor een inhoudelijke verdieping van de opvallende pro-België-stellingname van Baetens. De eerste poging om te komen tot een interessant debat was mislukt en verzand in scheldpartijen zonder niveau. Nu was er een nieuwe kans om degelijk door te bomen. 

Alle randvoorwaarden voor zo’n nuttige gedachtewisseling waren vervuld: de storm rond de oorspronkelijke uitspraken was gaan liggen, Baetens zelf leek iets minder in feestroes te verkeren en zelfs het druk becommentarieerde kapsel had plaats gemaakt voor een minder omstreden coupe. Reyers Laat bood alle tijd en rust om een boom op te zetten over het Belgische model. Maar zo ver kwam het dus nooit.

Baetens valt tijdens de uitzending vooral in herhaling. Dat ‘we’ zo hard bezig zijn om ‘Europa’  groot te maken. Dat het moeilijk gaat in Spanje en Italië. Dat ‘wij’ ‘iets heel schoons’ hebben. Dat het cultureel duale in België iets moois is. Dat wij Belgen speciaal zijn, omdat we geen Zuiderlingen zijn, maar ook geen Noorderlingen. Dat ze op die European Film Awards zat als Belg – en uitdrukkelijk niet als Vlaming. 

Baetens herhaalt dat ze naar haar eigen gevoel geen politieke uitspraak had gedaan; ze heeft gewoon haar hart gevolgd. Lieven Van Gils spreekt haar niet tegen. Dat is vreemd, want hier wordt Baetens echt bizar. Haar uitspraak verwees toch naar een bepaalde context, een politieke context waarin het huidige Belgische model steeds meer in vraag wordt gesteld. Hoe kan een uitspraak geënt op een politieke context niet meer politiek zijn? 

Voor de presentator is het ondertussen al lang in orde: de uitspraken van Baetens zijn nu ‘genuanceerd en duidelijk gemaakt’. Over de kritiek hoeft het verder niet te gaan. Baetens vindt dat het debat geen zin heeft. Wanneer een andere gast opmerkt dat zelfs de meest onbehouwen criticasters wel meevallen wanneer er een beleefd antwoord komt, erkent Baetens meteen dat er vast wel te praten valt met al haar critici, máár ‘ik heb daar op den duur de energie niet voor’. Waarna het over de acteercarrière mag gaan. 

Buik & Rede

Baetens blijft  vurig bij haar mening én bij de overtuiging dat die niet al teveel argumenten nodig heeft. Zij spreekt immers niet als een politica, maar als mens en vanuit het hart. Dat roept een interessante vraag op: heeft een buikgevoel nog argumenten nodig? Kan je – zeker als publiek figuur – zomaar maatschappelijke uitspraken doen, puur vanuit je eigen aanvoelen? Meestal zal deze vraag negatief beantwoord worden. We vinden het niet oké om zomaar het Vlaamse buikgevoel over bijvoorbeeld criminelen of allochtonen in de ether de vrije loop te laten. Maar ook binnen het België-debat, de discussie waar Baetens zich in waagt, wordt geen genoegen genomen met gevoel. Het is immers moeilijk denkbaar dat een Vlaamsbewuste BV zich zomaar kan uitspreken voor een opdeling van België, zonder met een resem argumenten te komen. Voor het V-kamp volstaat het buikgevoel nooit. 

We willen hier niet al te streng zijn voor Veerle Baetens. Tenslotte was het inderdaad ‘Laat’, er werd een stevig glaasje wijn gedronken en de presentator deed ook niet lastig. Maar omdat Baetens daar naast Kristof Calvo zat, een andere voorstander van de belgitude, stellen wij toch de vraag: heeft dat positieve België-gevoel wel argumenten? We wachten er op in spanning.