Het jaar van de tanende geloofwaardigheid

2018 zou wel eens het jaar kunnen zijn dat de geloofwaardigheid van de mainstream media (msm) volledig werd onderuitgehaald. De wakkere burger heeft al langer begrepen dat de berichtgeving in de media uiterst selectief en eenzijdig is. Voor zover er ooit sprake van was, is pluralisme al lang een vergeten woord.

Tot hier en niet verder

De storm die het editoriaal van Bert Bultinck in het weekblad Knack veroorzaakte, creëerde een bliksemafleider onder de wat dwaas klinkende twitterhashtag #TotHierEnNietVerder. Nu het stof is gaan liggen, zien we duidelijker de contouren van wat nu  ‘De Vijfde Macht’ heet te zijn: een nieuw opgerichte vzw die in haar ledenbrief stelt ‘te streven naar onafhankelijke en objectieve media.’ Dat klinkt in mijn oren altijd wat populistisch: dergelijke slogans gaan schouder aan schouder met een vorm van wishful thinking, die je ook als naïef kan bestempelen.

De droom die objectiviteit heet

De VRT — als vanouds het Huis van Vertrouwen — schrapte zelf al langer de term ‘objectiviteit’ en heeft het over ‘onafhankelijk en betrouwbaar’, waarbij ze de hoogste standaarden hanteert inzake onpartijdigheid, beroepsethiek en integriteit (haar woorden) met het oog op de hoogst mogelijke relevantie voor zoveel mogelijk Vlamingen.
Zij weten — álle journalisten weten — maar al te goed dat pure objectiviteit nooit bestaan heeft, nooit bestaat, en nooit zal bestaan… Ook de wetenschap is van die idee al langer doordrongen. Het ware beter iets als ‘subjectieve eerlijkheid’ voorop te stellen, zoals Michel Legris dat noemt. (‘Le Monde’ tel qu’il est)

Burgerverontwaardiging

Niettemin kijk ik met welwillende genegenheid naar een burgerbeweging die vanuit pure verontwaardiging actie onderneemt tegenover gevestigde waarden, die ik sarcastisch ‘de gestelde lichamen’ noem , de hoge gezagsdragers. Een beeld dat sommige ‘msm’-hoofdredacteurs of senior writers van zichzelf ongetwijfeld hebben.
De Vijfde Macht wil die luis in de pels zijn en media met kritische blik bejegenen. ‘Constructive journalism’ — zoals dat door voormalig VRT-hoofdredacteur Björn Soenens omschreven werd, leidde alleen tot een — voor iedereen — zichtbare framing, eenzijdigheid, manipulatie, desinformatie. Dat heeft het voordeel van de duidelijkheid.

De voorbeelden zijn legio. Men zou, wat de VRT betreft, een uitgebreide bloemlezing kunnen aanleggen van die zogenaamde ‘constructieve journalistiek’, maar ‘de legendarische Pano-reportage over het boerengat Tremelo, blijft een grensverleggend point-of-no-return waar de openbare omroep definitief alle regels van objectiviteit overboord gooide’, dixit Johan Sanctorum in ‘Het Nieuws als Sacrament’.

Fake news

‘De vijfde macht’ wil doen wat niemand anders doet: fake news doorprikken. Zoals Werner Niemegeers het recent verduidelijkte in De Ochtend (Radio 1): ‘het gaat vaak om het verdonkeremanen, het verdoezelen van naakte feiten. Je weet wel: het symptomatisch voorbeeld is “de verwarde man”, die doorgaans een gewapende moslimextremist is. Of de verhalen vanuit één gezichtspunt brengen, zonder breed gedragen kritiek ook te vermelden.’ Informatie achterhouden en bewust selecteren.. het gaat alleen maar crescendo’. (Zie ook: ’En wie controleert de media’.)

Sinds enige tijd werkt de EU al langer aan het voorkomen van ‘fakenews’, waarbij de definitie overigens zeer onduidelijk blijft. EU-commissarissen Julian King (Veiligheid) en Mariya Gabriel (Digitale economie) proberen overtuigend te klinken in hun strijd tegen foute berichtgeving.

Ondertussen kunnen Duitse sociale mediabedrijven die haatzaaiende content niet tijdig verwijderen, een boete van 50 miljoen euro verwachten. Het simpelweg legitiem blokkeren van sociale media-accounts die als ‘haatzaaiend’ beoordeeld worden, lijkt ook alsmaar makkelijker.  Als voorbeeld kan dat tellen. Vrije meningsuiting … hebben we dat ooit gekend?

Gevaar

U merkt zelf wel het gevaar dat hier schuilt. De Vijfde Macht ging zelf al spectaculair uit de bocht, toen ze in een artikel over Jan Fabre vonden dat de journalist-van-dienst niet mocht koppen dat Fabre ‘maniak’ is. Nochtans is dat een predikaat dat Fabre zichzelf toedicht: hij werkt namelijk (bij momenten) dag en nacht en vindt zichzelf maniakaal bezig. Zeggen dat een journalist een dergelijke titel niet mag plaatsen, lijkt dan erg irrelevant op een dwaze beperking van de vrije meningsuiting die steeds heilig genoemd wordt. Toch? Nog?

Definities

Het wordt tijd dat we duidelijk omlijnde definities gaan opstellen van wat nu precies ‘fake news’ is en wat nu ‘framing’ is. Misschien opent Johan Sanctorum het debat hieromtrent met zijn net aangekondigde boek Na het journaal volgt het nieuws(te verschijnen in het voorjaar van 2019 bij Doorbraak).

Kritische media

In het VN-pact over migratie dat recent door vele regeringsleiders goedgekeurd werd in Marrakesh, staat het ook al expliciet vermeld: de doekjes zijn er afgevallen. Zonder blikken of blozen wordt de media gevraagd om uitsluitend positieve berichten te brengen over migratie, op straffe van het inhouden van toegekende subsidies.
Mainstream media zijn tegenwoordig zo masochistisch politiek correct dat ze fanatiek hun eigen ondergang delven en hun ongeloofwaardigheid nog meer ondermijnen.
Geen enkele krant, geen enkele journalist die protesteerde tegen deze clausule

Onze politici zijn daar al volledig van doordrongen, zoals de kijker van de Zevende Dag zondag 9 december kon vaststellen. Zonder verpinken gooide CD&V-voorzitter Wouter Beke het op de tafel. Het is de taak van de media om neutraal te berichten en zwaar beladen woorden (hij had het dan over ‘Marrakesh-coalitie’) te vermijden. ‘Daar krijgen jullie ten slotte subsidies voor,’ voegde hij eraan toe. Een onverholen dreigement. Geen journalist die hiertegen rechtstaat.

QED.