Toch niet zo verschillend

Waals minister-president Rudy Demotte (PS) durfde niet opnieuw voor een ‘positief nationalisme’ pleiten tijdens het Feest van de Franse Gemeenschap, in weerwil van de Grondwet ook weleens La Fête de la Fédération Wallonie-Bruxelles genoemd. Tijdens de voorstelling van de feesten die vorige week werden gehouden, had Demotte eind augustus nog geopperd dat er ook een open en positief nationalisme bestond dat goed zou kunnen zijn voor Wallonië en België. De vele negatieve reacties op die uitspraken hebben er toe geleid dat Demotte het vorige week niet meer over nationalisme had.

De uiterst afwijzende houding tegenover zelfs maar een verwijzing naar nationalisme hangt samen met de zeer afkeurende beoordeling van het Vlaams-Nationalisme: een negatieve, zelfs duistere kracht die eigen is aan Vlaanderen en niet voorkomt in Wallonië. Maar net die claim wordt steeds meer onderuit gehaald door historici. De Waalse Beweging is niet zomaar de vertegenwoordiger van een onschuldig regionalisme zonder negatieve ondertoon. Uit de geschiedenis blijkt duidelijk dat de Waalse Beweging zich bezondigd heeft aan zowat alles wat in Franstalig België verweten wordt aan de Vlaamse Beweging. Het Franstalige weekblad Le Vif schreef er een interessant stuk over,  waarin rijkelijk wordt geput uit de inzichten van historici zoals Chantal Kesteloot (SOMA) en Maarten Van Ginderachter (UA).

Vandaag bestaat er zeker in Vlaanderen nog maar weinig aandacht voor de Waalse Beweging, maar die heeft een lange en rijke geschiedenis. De Vlaamse en de Waalse Beweging zijn twee loten van dezelfde stam : beiden zijn op hun manier een product van België. De Vlaamse Beweging was oorspronkelijk alles behalve anti-Belgisch: het ondersteunen van de Vlaamse component moest het jonge koningrijk versterken en onderscheiden. De Waalse Beweging ontstaat dan weer in belangrijke mate als reactie op de Vlaamse, die met de vernederlandsing van Vlaanderen een vermeend fundament van België leek te bedreigen. De Franse taal en cultuur werden aanzien als superieur tegenover dat taaltje dat meesmuilend het Vlaams werd genoemd. Het leek in de ogen van de vroege Wallinganten belangrijk België eentalig Frans te houden. Toch was de Waalse Beweging niet louter cultureel, benadrukken historici zoals Kesteloot en Van Ginderachter: ook materiële overwegingen speelden mee. Zo waren vele Walen bang voor een België waar het leren van ‘le flamand’ noodzakelijk zou zijn om nog carrière te maken. Bovendien moest het maar eens gedaan zijn met dat arme Vlaanderen dat op kosten van het economisch sterkere Wallonië leefde.

Naarmate de Vlaamse Beweging meer en meer successen boekte, werden de Franstaligen in een defensieve rol geduwd. De Waalse Beweging gaat nu ook sterk territoriaal denken: de Waalse bodem moest gevrijwaard blijven en van faciliteiten voor Nederlandstalige inwijkelingen kon al helemaal geen sprake zijn. In het begin had de Waalse Beweging zelfs een etnische insteek: het zag Vlamingen en Franstaligen als verschillende ‘rassen’. Zelfs na de Tweede Wereldoorlog duiken nog af en toe raciale sentimenten op in het Wallingante discours. Zo zocht men actief naar ‘Latijnse’ gastarbeiders, zoals Italianen, die samen met de Walen een tegengewicht moesten vormen tegen die veel te ‘Germaanse’ Vlamingen.

Natuurlijk kan je niet de volledige Waalse Beweging, laat staan de integrale Franstalige gemeenschap, reduceren tot de meest militante bloed-en-bodem-reflexen die ooit hebben bestaan binnen de Waalse Beweging. Dat zou even absurd zijn als de Vlaamse Beweging of zelfs de Vlamingen als geheel decennia na de feiten nog blijven verbinden aan de ergste fouten die ooit zijn gemaakt door sommigen binnen de Vlaamse Beweging. Toch is het interessant dat militante retoriek, raciale ondertoon, diabolisering van de andere, terugplooien op het eigene, geslotenheid ten opzichte van een andere cultuur en economisch egoïsme allemaal deel zijn van de Waalse geschiedenis zoals ze helaas ook deel zijn van de Vlaamse. Maar dat verleden bepaalt het heden van de Waalse Beweging niet, en precies dat inzicht zou kunnen helpen om de verkrampte houding tegenover het (Vlaams-)nationalisme te verzachten. Een mens kan altijd hopen.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>