Van Griet Op de Beeck tot Koen Peeters: 11 Vlaamse verhalenschrijvers in de herfstaanbieding

De literaire rentree komt er aan en belooft in deze postcoronatijden heel wat lekkers, Boekenbeurs of niet. Wie en wat kunnen we de komende drie maanden zoal verwachten als het om Vlaamse literatuur gaat?

Opvallend trouwens dat al in augustus enkele min of meer belangrijke boeken werden gelanceerd. Geschiedenis van de moderne literatuur van Herman Brusselmans heeft wel degelijk zijn merites: je schiet er als lezer regelmatig bij in de lach bijvoorbeeld. Ook al heeft het natuurlijk weinig of niets met literatuurgeschiedenis te maken. En Nieuw België, het eerste deel van het tweeluik van Tom Naegels over de manier waarop migratie sinds WO II onze samenleving ingrijpend veranderde, is niet direct een literair verhaal maar wel ijzersterk gedocumenteerd.

Margot Vanderstraeten, Minjan (Atlas Contact)

In september brengt Margot Vanderstraeten met Minjan. Mijn orthodox-joodse ontmoetingen na ‘Mazzel tov’ een vervolg op het interessante én bijzonder succesrijke Mazzel Tov uit 2017. Vanderstraeten werd met dit verhaal over haar ervaringen als schoolrepetitor in een Antwerpse familie van chassidische Joden één van de vaandeldragers van de literaire non-fictie hier te lande, met gevestigde waarden als Bart Van Loo, David Van Reybrouck en Pascal Verbeken. Niet te verwonderen dus dat Vanderstraeten een vervolg maakte op Mazzel tov.

Of het natuurlijk de urgentie en envergure heeft van haar vroeger verhaal, valt nog te bezien. Met haar getuigenis van schoolbegeleidster in een Joods gezin had ze immers een duidelijke insteek. Afwachten of het met deze sequel ook lukt om de focus te behouden. ‘Minjan’ is een tienkoppige groep van medestanders die vereist is voor de geldigheid van bepaalde Joodse rituelen en gebeden en slaat in het boek van Vanderstraeten allicht op het tiental Joodse insiders – van een chassidische kok tot een Joodse fotograaf – die ze hier de revue laat passeren.

Griet Op de Beeck, Jij mag alles zijn (Prometheus)

Griet Op de Beeck, zonder meer de best verkopende Vlaamse auteur van de laatste jaren, komt nog eens met een nieuwe roman. Jij mag alles zijn verplaatst zich in de wereld van het negenjarige meisje Lexi dat als opgroeiende puber haar plaats in de wereld tracht te vinden. Op de Beeck had het in haar vorige romans vooral over vrouwen die op de verkeerde man vallen maar zich uiteindelijk door scha en schande in de liefde wijzer geworden hun leven heruitvinden. Zij had daarbij een bijzonder goed oor voor soepel lopende dialogen. Benieuwd of ze zich ook geloofwaardig in het taaleigen van een negenjarige kan verplaatsen.

Jürgen Pieters, Een boekje troost (Borgerhoff & Lamberigts)

Doorbraak-medewerker én literatuurkenner Jürgen Pieters bracht hier al twaalf soepel vertelde recepten over de troostende manier waarop klassieke auteurs in hun werk de lezer kunnen inspireren bij zijn worsteling met het alledaagse bestaan. In Een boekje troost vult hij zijn literaire apothekerskast verder aan met twaalf supplementaire voorschriften uit de wereldliteratuur om een uitgebalanceerd leven te leiden. Niet alleen ontpopt Pieters zich tot een wonderlijke boekendokter maar ook tot een meeslepende verdediger van de raison d’être van de betere literatuur. Zin geven aan je (lezend) bestaan namelijk. Met ondertussen een echt bakje troost binnen handbereik.

Sam De Graeve, Dag vader,(Borgerhoff & Lamberigts)

Ex-Woestijnvisser én ooit het brein achter de De slimste mens Sam De Graeve verraste in 2009 met Reizen met dochters, een Elsschotiaans verteld familieverhaal over die keer dat hij met zijn dochters naar Santiago de Compostella liftte. Kwestie van zijn vaderrol te verkennen. Ondertussen werkt De Graeve voor uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts, en exploreert hij opnieuw het vaderschap. Dag vader, – mét komma dus, want de aanspreking van een brief – is deze keer gericht aan De Graeve’s eigen vader. Aanleiding voor dit epistel van zoonlief blijkt een voettocht langs de muur van Hadrianus in Engeland die hij samen met zijn vader beliep. Vandaag reflecteert hij in een brief aan hem over hun beider vaderschap, en wat het betekent om zoon én vader te zijn.

Delphine Lecompte, Beschermvrouwe van de verschoppelingen II (De Bezige Bij)

Het gaat hard voor Lecompte, de vrouwelijke Brusselmans. Ooit een tamelijk obscure dichteres maar sinds haar opgemerkte doortocht bij De slimste mens én haar controversiële Humo-columns talk of the town in onze letteren. In het eerste deel van Beschermvrouwe van de verschoppelingen van enkele maanden terug gaf ze al een oorspronkelijke stem aan de politiek incorrecte wereld die literatuur altijd zou moeten zijn, maar zo weinig nog is. Zij brak toen in haar tegendraadse cursiefjes een lans voor de geknakte, vaak gemarginaliseerde wereld van de stugge eenling die zich weinig of niets gelegen laat aan het pocowereldje van het moraliserende establishment. Ook al hoef je het niet altijd eens te zijn met haar ode aan de ongebreidelde levenslust, toch is het goed dat Lecompte in dit tweede deel volhardt in haar missie. Tot in het zelfdestructieve toe, zo lijkt het soms. Maar maat houden is nu niet direct haar ding.

Sylvie Marie, Alles valt (Uitgeverij Vrijdag)

Sylvie Marie, partner van dichter en kortverhalenverteller David Troch, was ook een geheimtip in de Vlaamse poëzie. Met Alles valt schrijft ze haar tweede prozaverhaal over de manier waarop het gezinsleven van een straks dertigjarige stilaan maar zeker desintegreert . Marie is een buitenbeentje op het podium maar ook in haar literaire teksten. Ze houdt van het bijna normale en geeft het voor de hand liggende een tikje waardoor alles kantelt en in een andere plooi ‘valt’ die daardoor op het gewone een bijzonder licht werpt. Klinkt ingewikkeld misschien, maar onder de blik van Marie krijgt het toch iets vanzelfsprekends.

Louis van Dievel, Witte oren (Uitgeverij Vrijdag)

Louis van Dievel is een door de wol geverfde verteller uit de premoderne tijd. Vertellen was toen iets wat je mondeling deed en niet op papier. Sinds De Pruimelaarstraat kent iedereen de orale vaart en zwier waarmee Van Dievel steevast te werk gaat. In De dokter is uw kameraad niet demonstreerde hij nog eens dat wervelend talent om de aparte exodus van dokter Jan Van Duppen uit de PVDA te laten rondzingen. In Witte oren zou hij terugkeren naar de gonzende bijenkorf van roddelende gemeenschappen, zoals dat in zijn overbekende Pruimelaarstraat het geval was.

Chris Ceustermans, De man die van mensen hield. Emmanuel De Bom, biografie (Uitgeverij Vrijdag)

Jan Lampo gaf onlangs al met Clara. De geheime liefde van Emmanuel De Bom een voorzetje waarin hij het had over de merkwaardige liefdesverhouding van de jonge twintigjarige Antwerpse auteur Emmanuel De Bom met een Duitse immigrante in de eerste helft van de jaren 1890. Chris Ceustermans gaat met De man die van mensen hield. Emmanuel de Bom, biografie nu all the way. Ceustermans, romanschrijver én Doorbraak-medewerker, kreeg twee jaar geleden blijkbaar de smaak van de biografie te pakken met Schrijven in de grauwzone, het schrijnende verhaal van de opgang en vooral aftakeling van cultschrijver J.M.H.Berckmans. Met De Bom belooft hij een inkijk in de rijke Vlaamse letteren vanaf Van Nu en Straks (in de jaren 1890) tot de naoorlogse literatuur in de troebele tijden van repressie en epuratie wanneer De Bom uiteindelijk in 1953 sterft.

Toon Van Mierlo, De aanpassingen (Uitgeverij Vrijdag)

Van Mierlo is geen veelschrijver want De aanpassingen is pas zijn derde roman na Het geluk van jonge vaders en Een paar is twee. Hij is ook een atypische auteur omdat hij liever tongue in cheek fijnmazig-ironisch zich concentreert op de alledaagse dubbelzinnigheid van het leven. Deze keer laat hij twee zeventigers in volstrekte isolatie ronddobberen op een boot. Ze zijn allebei oud, kinderloos en wit en dus ‘nutteloos tot de derde macht’, zoals het in de prospectus heet. Van Mierlo’s versie van Drie mannen in een boot van Jerome K. Jerome?

Yasmina El Messaoudi, Straatkat (Uitgeverij Vrijdag)

Het was haar Vlaamse moeder die, met een Marokkaan getrouwd, ooit in jeugdverhalen twintig jaar geleden al begon te vertellen over de hoogtes en laagtes in biculturele relaties. Dochter-journaliste Yasmina El Messaoudi komt met Straatkat nu zelf naar buiten met haar versie van het verhaal, zeg maar. Het zal geen afrekening worden in de trant van Ik ga leven van de Turks-Nederlandse Lale Gül maar waarschijnlijk eerder een journalistiek-literair aftasten van wat het betekent geboren te worden in een wereld tussen schip en wal.

Koen Peeters, De minzamen (De Bezige Bij)

Antropoloog-schrijver Koen Peeters is zelf een uiterst minzaam man. Met De minzamen brengt hij in november een soort van vervolg op zijn met de AKO/ECI Literatuurprijs bekroonde De mensengenezer. In deze gelauwerde roman volgde hij de Afrikaanse sporen van oud-missionaris en cultureel antropoloog Renaat Devisch, van wie Peeters zelf nog les had gehad. De minzamen neemt diens zogenaamde secretaris in het vizier en hoe die bij de teruggave van een Congolees beeldje in het huidige discours van koloniale schuld en woke-activisme terecht komt. Peeters is een subtiele stilist en laat zich voor geen enkele kar spannen. Een aanrader voor wie zonder vooroordelen ter plaatse met de betrokkenen zelf de temperatuur wil gaan meten van het in de media opgeklopte debat over dekolonisering en culturele toe-eigening. In een fictief kader uiteraard, maar toch.