Vandaag 1942: een Nederlands oorlogsschandaal in de doofpot

Na de inval van het Duitse leger in Nederland op 10 mei 1940 worden in Nederlands-Indië door het koloniale bestuur alle Duitsers geïnterneerd. Het Nederlandse koopvaardijschip Van Imhoff moet de in Nederlands-Indië wonende Duitsers van Sumatra naar Bombay brengen. Maar het schip wordt door een Japans gevechtsvliegtuig tot zinken gebracht. Aan boord zitten 477 Duitse krijgsgevangen achter prikkeldraad, met 62 bewakers en 48 bemanningsleden. De bemanning én de kapitein verlaten met reddingsboten het schip, maar laten alle Duitsers aan hun lot over. 65 gevangenen overleven de ramp, 412 komen om.

Onder de slachtoffers bevonden zich opmerkelijk veel Duitse Joden en anti-nationaalsocialisten wier staatsburgerschap in Duitsland was afgenomen. Zij waren daarom vanaf 1930 hun thuisland ontvlucht om in Nederlands-Indië bescherming te vinden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden zij beschouwd en behandeld als ‘gewone’ Duitse burgers en ook in interneringskampen vastgezet.

Het drama zal bekend worden als een van de grootste Nederlandse doofpotaffaires. De leden van de bewakingseenheid, destijds aan boord van de Van Imhoff, krijgen een spreekverbod opgelegd. Maar de catastrofe komt via enkele Duitse ex-gevangenen toch naar buiten. In 1953 dient een Duitse overlevende klacht in wegens moord bij de Nederlandse Justitie. Die laat de zaak eerst een paar jaar aanslepen om ze dan te seponeren.

Een reportage van de VARA over de zaak in 1965 wordt door de overheid verboden en de film verdwijnt spoorloos. De maker van de reportage, journalist Dick Verkijk, is bijzonder verontwaardigd over deze gang van zaken, en publiceert zijn onderzoeksresultaten in Het Parool. Hij wordt op staande voet ontslagen.

In 2021 geeft de Nederlandse regering opdracht aan het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) een nieuw onderzoek uit te voeren naar het hele drama. De resultaten zouden in 2024 bekend moeten worden.