3 januari. Historische dag: eerste elektrische polshorloge voorgesteld

Lous Haasdijk (1938-2010)

2010   Plots overlijden in Bergen (Noord-Holland) van Lous Haasdijk (71), omroepster en televisiepresentatrice. Hartstilstand. Deze gewezen stewardess ontpopt zich tot een duivel-doet-al in de studio’s: omroepster bij AVRO, nieuwslezeres NOS-Journaal, presentatrice van TROS Aktua, panellid in quizzen, enz. Haar handelsmerk was in die dagen haar bijzonder grote bril. Daarnaast was ze nog columniste voor het tijdschrift Tuinieren.

2008   De olieprijs op de wereldmarkt komt voor het eerst boven 100 dollar per vat. In 1998 kostte een vat ruwe olie nog 10 dollar. Nu draait hij om en rond de 85.

2003   Geboorte in Stockholm van de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg, Ze is de dochter van operazangeres Malena Ernman en acteur Svante Thunberg. Ze was in 2018 initiatiefneemster van een reeks schoolstakingen om aandacht te vragen voor de klimaatverandering, en werd bekend door haar scherpe uitspraken op klimaatbijeenkomsten, zowat overal ter wereld. Wie dat allemaal betaalt, is nooit duidelijk geworden. Ze lijdt aan ADHD, autisme en het syndroom van Asperger. In 2019 was ze ‘persoon van het jaar’ van Time Magazine.

1979   Overlijden in Santa Monica (Californië) van Conrad Hilton (91), Amerikaans hotelier en stichter van de Hilton-hotelketen. Zie Vandaag 25 december 2022.

1977   De Palestijn Mahmoud Ould Saleh, eigenaar van een boekenwinkel in Parijs, voormalig vertegenwoordiger in Frankrijk van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO), wordt in de Franse hoofdstad doodgeschoten door Mossad-agenten.

1976   Een orkaan raast over Vlaanderen en Nederland met een windkracht van 11 tot 12. Ook Engeland en Duitsland worden zwaar getroffen. Alarmtoestand in Zeeland, daar is het het ergst. Bij Vlissingen wordt een gat in de Boulevard geslagen. In Leeuwarden wordt de torenspits van de Bonifatiuskerk geblazen. Het dak waait van de Sint Annakerk in Amstelveen. Er vallen als bij wonder maar twee doden, maar er ontstaat veel schade aan gebouwen, bossen, duinen en dijken.

1961   De Verenigde Staten verbreken alle diplomatieke relaties met Cuba.

1961   Op een nucleair complex in een woestijngebied nabij het stadje Arco in de Amerikaanse staat Idaho barst door een stoomexplosie de kleine experimentele kernreactor SL-1 open na een bedieningsfout. Er ontstaat een zogenaamde ‘meltdown’. Drie personeelsleden komen om het leven. Het is officieel het eerste dodelijke ongeluk met een kerncentrale ter wereld, en – tot nu toe – het enige in de Verenigde Staten. Arco was overigens tijdens een experiment in 1955 ‘de eerste stad ter wereld die volledig draaide op kernenergie’. Het experiment duurde een uur.

1957   Het eerste elektrische horloge, de ‘Hamilton Electric 500’, komt in de VS op de markt. In plaats van een veer laat een batterij de wijzers ronddraaien. Het eerste polshorloge dat niet hoeft te worden opgewonden wordt – tijdens een perslunch van de firma Hamilton in het Savoy Plaza Hotel in New York – ontvangen als een modern wonder. Het horloge is uitgevoerd in goud en kost $175. Dollars van toen.

1940   In het weekblad Je suis partout schrijft uitgever Charles Lesca (1887-1948): ‘We hebben een vijand voor ons die vandaag belichaamd is door de persoon van Hitler, maar die niet alleen Hitler is. Hij heet het Eeuwig Duitsland. Als de geallieerden morgen voor de tweede keer de fout zouden begaan om het te sparen, zal het een paar maanden later herboren worden met al zijn honger en zijn dorst naar overheersing’. Lesca wordt, minder dan een jaar later, een van de tenoren van de collaboratie in Frankrijk.

1934   Koning Albert I is zeer bezorgd over de agitatie in Vlaanderen rond repressie, amnestie en vooral epuratie in de ambtenarij. Hij schrijft 1934 in afspraak met de tegenstribbelende liberale en de Franstalige ministers een brief aan de premier en stelt een compromis voor dat minder ver gaat dan amnestie. Er zou voor de overheidsdiensten een commissie van beroep worden ingesteld, bestaande uit magistraten. Uiteindelijk sluit de regering zich hierbij aan. Op 6 januari 1934 richt een Koninklijk Besluit hiertoe de zogenaamde ‘Commissie Goddijn’ op. Maar nieuwe patriottische agitatie van de belgicisten verhindert een werkzaam compromis.

Sergio Leone (1929-1989)

1929   Geboorte in Rome van de Italiaanse filmregisseur Sergio Leone. Hij kreeg de bijnaam ‘de koning van de spaghetti-western’, maar hij is vooral bekend geworden door de regie van klassiekers als The Good, the Bad and the Ugly (1966), Once Upon a Time in the West (1968), A Fistful of Dynamite (1971), Once Upon a Time in America (1984) en verder For a fist full of dollars, For a few dollars more, Lonesome gun, The genius, Duck, you sucker. Het zat in de familie: hij was de zoon van de Italiaanse filmpionier Vincenzo Leone en actrice Francesca Bertini. Sergio Leone overleed in 1989 aan een hartaanval op de leeftijd van 60.

1926   Generaal Theodoros Pangalos, die in juni 1925 in Griekenland de macht greep, roept zich uit tot dictator. Pangalos streed in de Eerste Wereldoorlog en werd generaal. Na de abdicatie van koning Constantijn I in 1922, wordt Pangalos minister van Defensie. In 1925 pleegt Pangalos een militaire staatsgreep en wordt premier. In 1926 houdt hij presidentsverkiezingen, met zichzelf als enige kandidaat en werd tot president gekozen. Maar al in augustus van dat jaar wordt hij door een volgende staatsgreep van generaal Georgios Kondylis afgezet. Nadat hij enige tijd gevangen heeft gezeten op Kreta, wordt hij in juli 1928 vrijgelaten. Pangalos overlijdt in 1952.

Ernest Rutherford (1871-1937)

1919   De Nieuw-Zeelandse natuur- en scheikundige Ernest Rutherford (1871-1937) slaagt erin een atoom te splitsen. Hij kreeg al de Nobelprijs scheikunde in 1908.

1857   Aartsbisschop Marie Dominique Auguste Sibour, aartsbisschop van Parijs, wordt met een mes neergestoken en vermoord in de kerk van Saint-Etienne-du-Mont door pater Jean-Louis Verger, die hem beschuldigde van ‘het beschermen van sodomitische priesters’. De twee geestelijken waren het verder oneens over het dogma van de Onbevlekte Ontvangenis.

1829   Geboorte in de buurt van Wesel, aan de Neder-Rijn, van de vader van de moderne Duitse spelling, Konrad Duden. Hij publiceerde vanaf 1872, de dag na de eenwording van het Reich, een reeks regels over de standaardisatie van spelling en gaf in 1880 het beroemde woordenboek uit dat zijn naam draagt. De Duden verschijnt nog altijd.

1765   Op Corsica opening van de Universiteit van Corte. De colleges worden gratis aangeboden. Pasquale Paoli, ‘generaal van de natie’, decreteert dat de Corsicanen die, zoals in het verleden, studies willen volgen in Italië daarvoor geen paspoort meer zullen krijgen.

1443   Gilles de Rais, voormalige metgezel van Jeanne d’Arc, drie jaar eerder geëxecuteerd op beschuldiging van hekserij en kindermoord, wordt officieel gerehabiliteerd door koning Karel VII: ‘Wijlen Seigneur de Rais werd onterecht en zonder reden ter dood veroordeeld en geëxecuteerd’.

Koop nu Vandaag in de loop der jaren in de Doorbraak-boekhandel.