9 november. Historische dag: val van de Berlijnse Muur

1989   Val van de Berlijnse Muur, in de DDR tot op de postzegel en in de schoolboeken toe ‘de antifascistische schutswal’ genoemd. De Berlijnse muur was een 45,3 kilometer lange muur die West- en Oost-Berlijn van 13 augustus 1961 tot 9 november 1989 van elkaar scheidde. Hij was van 3,20 m tot meer dan 4 meter hoog en omvatte 20 bunkers, 302 controletorens en 259 hondenbanen. Parallel was hij versterkt door prikkeldraadversperringen en grachten. West-Berlijn was volledig omringd en van de Bondsrepubliek afgesloten.

De Berlijnse Muur ‘Antifaschistischer Schutzwall’

De val komt tot stand als Günter Schabowski, een van de hoogste partijleiders in de DDR, op donderdag 9 november 1989 een bijzondere persconferentie houdt, waarvan iedereen denkt dat ze over een ander onderwerp zal gaan. Bijzonder verrassend is dat hij bereid is alle vragen van journalisten te beantwoorden. Dit was niet de gewoonte in de DDR: journalisten kregen altijd van tevoren van de communistische partij te horen wat ze precies moesten vragen. Spontane vragen waren verboden.

Als een Italiaanse journalist een vraag stelt over een nieuwe reisregeling voor DDR-burgers, antwoordt Schabowski onverwacht: ‘Vandaag is, voor zover ik weet, een beslissing genomen… We hebben besloten dat iedere DDR-burger de grens over mag’. Wanneer treedt deze regel in werking, is de volgende vraag. Schabowski kijkt even in zijn papieren en zegt dan: ‘Dat geldt, voor zover ik weet, vanaf nu’. Het is 18.57 u.

Vele duizenden Oost-Berlijners stromen die avond nog over de grens naar West-Berlijn.

1985   Laatste aanslag van de Bende van Nijvel: tijdens een overval op de Delhaize- supermarkt in Aalst vallen acht doden en vijftien gewonden. Tussen 1983 en 1985 overviel de Bende acht supermarkten in de grote omgeving van Brussel. Ze maakte in totaal twintig slachtoffers en vele gewonden. Deze aanslagen zijn na meer dan 37 jaar nog steeds niet opgehelderd. De jongste denksporen leiden naar Noord-Franse misdaadbendes, actief in het prostitutiemilieu en de wapenhandel.

Bridget Maasland (°1974)

1974   Geboorte in Den Haag van presentatrice, actrice en fotomodel Bridget Maasland. Elk wordt beroemd op zijn manier. Bridget probeerde het met halve en hele naaktscènes, maar oversteeg daarmee nooit de grote bekendheid die ze als jonkie kreeg met haar liedje Kerst voor iedereen en als kindergezicht van de tv-campagne ‘Snoep verstandig, eet een appel’.

1918   Overlijden in Parijs van Guillaume Apollinaire (38), Frans-Poolse dichter. Zie Vandaag van 26 augustus, zijn geboortedag.

1918   Grote ontploffing in een munitietrein te Denderleeuw: 20 doden.

1917   Geboorte in Kortrijk van Albert Derbecourt, Vlaams jurist en journalist. Als leerling aan het Gentse atheneum wordt hij lid van het Légion nationale van Paul Hoornaert, en plaatselijk leider van de jongerenafdeling. Onder invloed van Leo Poppe wordt Derbecourt als student in de rechten in 1936 lid van het Verdinaso en hoofdman van de Gentse Dinaso-studenten. Niet lang daarna krijgt hij een plaats in de redactie van Hier Dinaso!. In 1940, na de moord op Joris van Severen, stapt hij over naar het Vlaams Nationaal Verbond (VNV).

Vanaf september 1941 wordt hij redactiesecretaris van De Nationaal-Socialist, het weekblad van de Eenheidsbeweging-VNV. Hij publiceert er week na week zijn geloof in de Nieuwe Orde en pleitte er ook voor de aansluiting van Frans-Vlaanderen en voor een restauratie van de Zeventien Provinciën. Samen met hoofdredacteur Albert Deckmyn wordt hij lid van het geheime Diets Eedverbond. Hij sterft met vrouw en kinderen bij een geallieerd luchtbombardement. Hij was 26.

Marika Rökk (1913-2004)

1913   Geboorte in Caïro van Maria Karolina Rökk, beter bekend als Marika Rökk, Hongaarse zangeres, danseres en actrice die samen met de Zweedse Kristina Söderbaum en de eveneens Zweedse Zarah Leander in de jaren 1930 een van de populairste figuren van de Duitse cinema was.

1868   Geboorte in Antwerpen van Emmanuel de Bom, Vlaams auteur en journalist. Na zijn middelbare studies wordt De Bom in 1886 ambtenaar bij de stad Antwerpen. In 1892 stapt hij over naar de stadsbibliotheek, waar hij hoofdbibliothecaris wordt van 1911 tot 1918 en opnieuw van 1926 tot 1933. Die onderbreking werd veroorzaakt door zijn ontslag na de Eerste Wereldoorlog vanwege zijn flamingantische ideeën en enkele artikelen in de Nieuwe Rotterdamsche Courant (NRC). Ook had hij het manifest tot vernederlandsing van de Gentse universiteit ondertekend en in een van zijn kronieken verslag gedaan van de rede tot zelfverdediging die de dichter René de Clercq in Antwerpen had gehouden op 11 juli 1917.

Om den brode wordt De Bom redacteur van De Vlaamse Bibliotheek waar hij Ernest Claes’ De Witte uitgeeft. Niet zijn slechtste idee. Vanaf 1920 is hij ook cultureel medewerker bij de socialistische Volksgazet van Camille Huysmans.

Voor zijn Vlaamse overtuiging had De Bom voordien al een paar maal moeilijkheden gekregen. Zo moest hij op 8 juni 1895 voor de tuchtraad van de Burgerwacht te Antwerpen te verschijnen en werd hij tot een boete veroordeeld, omdat hij het gewaagd had bij het afroepen van de volgnummers tijdens een appel zijn moedertaal te gebruiken. Dat incident en het ophefmakende pleidooi van De Boms verdediger, Louis Franck, leidden tot de vernederlandsing van de Burgerwacht.

Pas in 1926 wordt hij in eer en functie hersteld en opnieuw tot stadsbibliothecaris benoemd. De Bom was medestichter en redacteur van Van Nu en Straks in 1893 en Vlaanderen in 1903. Van 1904 tot 1940 was hij Vlaams correspondent voor de NRC. Zijn hele werk als letterkundige, journalist en bibliothecaris stond in dienst van de culturele ontvoogding van Vlaanderen. Bovendien was hij een sterke schakel tussen Noord- en Zuid-Nederland. Hij overlijdt in 1953 op zijn 84ste.

Meer over hem: Chris Ceustermans, Emmanuel de Bom: de vergeten culturele reus, op Doorbraak van 1 november 2018 en Ceustermans’ biografie over De Bom: De man die van mensen hield.

1842   Eerste uitvoering, in de Opera van Parijs, van De Vliegende Hollander. Het is echter niet het werk van Richard Wagner – dat nog geen twee maanden later in Dresden in première gaat – maar een gelijknamige opera, over hetzelfde thema, van de bescheiden Franse componist Pierre-Louis Dietsch. Als dirigent zorgt hij op 13 maart 1861 voor de Parijse première van Tannhäuser in 1861, wat een groot schandaal wordt. Dat doen we volgend jaar uit de doeken op die datum.

Matthias de Vries (1820-1892)

1820   Geboorte in Haarlem van Matthias de Vries taalkundige, hoogleraar en grondlegger van het Woordenboek der Nederlandse taal (WNT). Dat begon in 1864 in afleveringen te verschijnen en was eind 1998 gereed. De Vries overleed in 1892 in Leiden, op zijn 71ste.

1225   In Brindisi (Puglia) trouwt Frederik II van Hohenstaufen, keizer van het Heilige Roomse Rijk, met Yolande, dochter en erfgename van Jan van Brienne, koning van Jeruzalem. De bruid is twaalf jaar oud.